Πριν ξεκινήσω την ανάπτυξη του θέματος μου, οφείλω να αναφέρω ότι δε συμφωνώ με την άποψη ότι η φορολογία είναι κλοπή. Αλλά, αφενός μεν, ο τίτλος θα προκάλεσε τον θυμό πολλών με αποτέλεσμα να διαβάσουν το κείμενο μου, αφετέρου δε, θα άφηναν σχόλια απείρου κάλλους κάτω από το κείμενο μου, όσοι δεν το διάβασαν, προεξοφλώντας το περιεχόμενο του, τα οποία ουδεμία σχέση θα είχαν με την πραγματικότητα.
Επιχειρώ, λοιπόν, μέσα από αυτή τη σειρά άρθρων να αποδομήσω τα επιχειρήματα της κρατικιστικής μανίας που διακατέχει μεγάλο μέρος του ελληνικού κοινού.
Οικονομικός ρεαλισμός
Ξεκινώντας το μαγικό ταξίδι μας στον κόσμο του οικονομικού ρεαλισμού, οφείλουμε να τονίσουμε πως το κράτος δεν μπορεί να δημιουργήσει πλούτο μόνο του, μόνο να δεσμεύσει περιουσία και εισοδήματα ιδιωτών για να αναδιανείμει τον πλούτο και να κάνει ο,τι νομίζει με αυτά τα χρήματα, τουλάχιστον με τα υπάρχοντα δεδομένα. Το δημόσιο ξέρει να δημιουργεί άχρηστες υπηρεσίες, να προσλαμβάνει αργόμισθους, να κάνει τα πράγματα δύσκολα ακόμα και για το απλούστερο πράγμα, και γενικά να «ρυθμίζει» τον τρόπο που θα συναλλασόμαστε ως πολίτες. Στις ελάχιστες περιπτώσεις που συνέβαινε το κράτος να παράγει τον πλούτο ήταν στις σοσιαλιστικές οικονομίες, όπου το κράτος είχε στην κυριότητα του όλα τα παραγωγικά μέσα. Τα αποτελέσματα τα γνωρίζετε.
Με βάση το προηγούμενο δεδομένο, εντός του κράτους ή έστω στο πλαίσιο του αναπτύσσεις παραγωγικές δυνατότητες με σκοπό την κερδοφορία. Η κερδοφορία αυτή είναι αποτέλεσμα εξυπηρέτησης μιας ευχαρίστησης ή μιας ανάγκης ενός ή περισσότερων ατόμων.
Η εμπλοκή του κράτους στη συναλλακτική ελευθερία των πολιτών
Εκεί ακριβώς εμπλέκεται το κράτος: βέβαια, ο τοπικός προσδιορισμός είναι ανακριβής, καθώς η εμπλοκή του κράτους δεν είναι μεμονωμένη και στοχευμένη σε έναν συγκεκριμένο τομέα, συνεπώς η αντικατάσταση του όρου με τη φράση «στα πάντα» μας δίνει μια συνολική εικόνα. Ειδικότερα, το κράτος σου λέει πόσο πρέπει να κοστίζει ο υπάλληλος, πόσα λεφτά θα πρέπει να δίνει για τη σύνταξη του, πόσο θα κοστίσει ένα προϊόν, πόσο παραπάνω θα κοστίσει το προϊόν του αν προσθέσουμε τον ΦΠΑ, τι απόσταση πρέπει να έχουν τα τραπέζια του μαγαζιού, τι δώρα θα παίρνουν, πόσα χρήματα απαιτούνται για να ανοίξεις μια επιχείρηση, τι γραφές πρέπει να φέρεις για να εξασκείς ένα επάγγελμα, πόσα και ποια άτομα μπορούν να ασκούν μια επαγγελματική δραστηριότητα και πολλά άλλα.
Από όλες αυτές τις στρεβλώσεις που προκαλεί το κράτος, υπάρχει μία καίρια και σοβαρότερη από όλες: η φορολογία.
Τι είναι η φορολογία
Φορολογία είναι η αναγκαστική αποξένωση περιουσίας των ιδιωτών από τους τελευταίους χωρίς να υφίσταται ανταποδοτικότητα και η μεταφορά της στο κράτος για την εξυπηρέτηση αναγκών του. Αναλύοντας περαιτέρω την έννοια, κατανοούμε ότι η απόδοση του φόρου είναι υποχρεωτική, ενώ η παράλειψη απόδοσής του επισύρει κυρώσεις. Αυτό είναι το ένα, γνωστό τοις πάσι. Το πιο σημαντικό, όμως, είναι η ανταποδοτικότητα. Όταν ρωτήσεις κάποιον «γιατί πληρώνουμε φόρους;», θα σου απαντήσει «για να μπορούμε να πληρώνουμε τα σχολεία, να φτιάχνουμε δρόμους, να κάνουμε υποδομές, να ασκούμε κοινωνική πολιτική. Καλά όλα αυτά, ωστόσο, εκ του νόμου, δεν μπορείς να αξιώσεις από το κράτος την πραγματοποίηση συγκεκριμένων ενεργειών, πχ να παραδώσουν εγκαίρως τα σχολικά βιβλία, εφόσον πλήρωσες μέσω των φόρων σου για αυτά, διότι δεν υπάρχει ανταποδοτικότητα στον φόρο. Επίσης, το κράτος μπορεί να δώσει τα χρήματα σου αλλού, ή να τα δώσει σε κάτι το οποίο δεν έχεις ανάγκη. Δεν το δεσμεύει κάτι να ξοδέψει τα πολυδουλεμένα σου λεφτά σε σκοπό διαφορετικό από ο,τι υποσχέθηκε (όχι ότι προβλέπουν αναλυτικά πού θα ξοδέψουν και γιατί αλλά αυτό είναι άλλη συζήτηση). Μπορεί να δώσουν τα χρήματα σου σε προγράμματα ένταξης μεταναστών, σε ενοίκια βουλευτικών ακινήτων, σε αγορές υπερκοστολογημένων προϊόντων, ακόμα και για να φτιάξουν δρόμο για το σπίτι ενός βουλευτή που δε συνορεύει με κανένα άλλο σπίτι και που πιθανότατα είναι αυθαίρετο κτίσμα. Όλα αυτά στο πεδίο του θεωρητικού, φυσικά, δε νομίζω να συμβαίνουν κιόλας, αλλά έστω ότι υπάρχει η δυνατότητα είναι ανησυχητικό.
Φορολογία και εξυπηρέτηση αναγκών
Έστω ότι η φορολογία είναι σημαντική καθώς πρέπει να καλυφθούν ορισμένες ανάγκες του κοινωνικού συνόλου και του κράτους π.χ. να κατασκευαστεί ένας δρόμος. Πέραν του ότι το επιχείρημα της άσκησης κοινωνικής πολιτικής είναι το πλέον κλασικό και το οποίο μετέρχονται οι κρατιστές, ώστε να μπορούν να ασκούν εξουσία και να μοιράζουν στους ημέτερους το κρατικό χρήμα, ή ακόμα και να το αξιοποιούν για την παραμονή τους στην εξουσία, καμία ανάγκη δεν απαιτεί τον κρατικό εξαναγκασμό για να καλυφθεί:
Χρειαζεσαι έναν δρόμο; Αγοράζεις την έκταση από την οποία θα περνάει και εκδίδεις μετοχές τα χρήματα από τις οποίες θα συγκεντρωθούν για τη δημιουργία του οδικού δικτύου. Για τους μεν μετόχους μπορεί να οριστεί μια έκπτωση στη διέλευση, ενώ όσοι δεν μετείχαν στη συμμετοχική χρηματοδοτηση του εγχειρηματος θα πληρώνουν ανάλογα με τη χρήση του δρόμου (διόδια).
Στο υποθετικό σενάριο που συμβαίνει αυτό, μάλιστα, ο ιδιώτης που συμμετέχει στο εγχείρημα κινητροδοτείται, δεδομένου ότι είναι συνιδιοκτήτης της επιχείρησης, να ελέγχει τα έξοδα για τη δημιουργία του δρόμου ή τα έσοδα του. Από την άλλη, όσοι δε συμμετείχαν στη χρηματοδότηση του εγχειρήματος, έχουν το δικαίωμα να αρνηθούν να διέλθουν από τον δρόμο, να χρησιμοποιήσουν τον δρόμο ανταγωνιστή, ή πολύ απλά να χρησιμοποιήσουν τον παλιό δρόμο που δεν έχει διόδια. Πόσο απλά, εύκολα και ελεύθερα γίνονται τα πράγματα αν δεν απλώνει το μακρύ του χέρι το κράτος ε;
Ελλείψει ανταγωνισμού κρατικές υπηρεσίες και προϊόντα είναι ακριβά
Το κράτος συλλέγει χρήματα από τους πολίτες για να καλύψει ανάγκες των πολιτών. Ο καπιταλισμός, σας αρέσει η όχι, στο πέρας των αιώνων, έχει κατορθώσει να μειώσει δραματικά το κόστος των αναγκών μας, είτε αυτά λέγονται υπηρεσίες είτε προϊόντα (Θα έρθει άρθρο στο μέλλον). Και όλα αυτά οφείλονται στον ανταγωνισμό: εφόσον υπάρχουν πολλά και διαφορετικά πρόσωπα που εργάζονται με σκοπό την ικανοποίηση μίας συγκεκριμένης ανάγκης, ο πελάτης είναι σε θέση να επιλέξει αυτόν που θα τον ικανοποιήσει οικονομικότερα ή και αποτελεσματικότερα. Υπάρχουν διαφορετικοί κατασκευαστές αυτοκινήτων, και μπορείς να επιλέξεις ποίου το αυτοκίνητο θα αγοράσεις ώστε να μεταφέρεσαι. Αν το κράτος είχε το βίαιο μονοπώλιο της παραγωγής και πώλησης αυτοκινήτων εντός της περιοχής που ασκεί εξουσία, το αυτοκίνητο που θα έπαιρνες θα ήταν ακριβό, άσχημο ή ενεργοβόρο και δε θα σου επιτρεπόταν να πάρεις άλλο. Αλλά γιατί να γινόταν καλύτερο; Το κεντροποιημένο σύστημα που λέγεται κράτος θα αδυνατούσε να ελίσσεται ανάλογα με τις ανάγκες της αγοράς, αλλά και δε θα είχε και κίνητρο να το πράξει, καθώς θα κατείχε το φυσικό μονοπώλιο. Παραδείγματα τέτοια υπάρχουν πολλά και διαφορετικά, ωστόσο δε θα μπορούσα να αναφερθώ περαιτέρω σε αυτά για οικονομία λέξεων.
Με αυτό το παράδειγμα κατανοούμε ότι η έλλειψη ανταγωνισμού ακριβαίνει το κόστος του προϊόντος, ενώ η ελεύθερη αγορά μπορεί να ευδοκιμήσει σε μη κολλεκτιβιστικά (σοσιαλιστικά) καθεστώτα. Και αυτό ακριβώς παρατηρούμε σήμερα, όταν σημαντικούς τομείς της οικονομίας τους ελέγχει το κράτος, το οποίο παίρνει χρήματα από εμάς για να μας παράσχει υπηρεσίες που υπό όρους ελεύθερης αγοράς θα ήταν καλύτερα και φτηνότερα. Και για να το κάνω πιο εύπεπτο αυτό που είπα παραπάνω: αν είχατε το μονοπώλιο της βίας εντός μιας γεωγραφικής περιοχής και ελέγχατε τα μέσα παραγωγής, θα ασχολιόσασταν με τον έλεγχο του ανταγωνισμού, και κατ’ επέκταση, θα είχατε κίνητρο να βρείτε οικονομικότερους τρόπους για να παράξετε ένα προϊόν; Δε νομίζω τα θεωρητικά «για το καλό του κοινωνικού συνόλου» να κινητροδοτούσαν τους ενορχηστρωτές της οικονομίας αρκετά.
Η οικονομία είναι άναρχη και αποτελείται από υποκείμενα
Πολλοί ονειροπόλοι του σοσιαλιστικού συστήματος θεωρούν ότι ένα κεντρικό σχέδιο, κατά το οποίο το κράτος θα έπαιρνε τα λεφτά από την παραγωγική τάξη και θα τα επένδυε σε τομείς που θεωρεί «καίριους» θα ήταν το καλύτερο για το κοινωνικό σύνολο. Ωστόσο, το κοινωνικό σύνολο, πέραν των γνωστών συνδετικών δεσμών, όπως η θρησκεία, η φυλή, η καταγωγή, αποτελείται από επιμέρους άτομα με διαφορετικές ανάγκες και κανένας γραφειοκράτης δεν μπορεί να βρει την κατάλληλη φόρμουλα. Ο λόγος είναι ότι η διαδικασία ικανοποίησης των αναγκών είναι δυναμική, πολύπλοκη έως άναρχη και αδύνατο να εποπτευθεί όπως ακριβώς είναι. Ένας αυστριακός οικονομολόγος έχει αναφέρει μάλιστα το εξής εν συντομία: οι κρατιστές νομίζουν ότι η οικονομία είναι μία παρτίδα σκάκι με πιόνια τα άτομα που περιμένουν την κίνηση του σκακιστή, ήτοι διοικητή. Η πραγματικότητα, όμως, μας δείχνει ότι τα άτομα δε συμπεριφέρονται ως πιόνια του σκάκι, αλλά μάλλον ως βατράχια και ακρίδες. Ζωντανοί οργανισμοί που αποφεύγουν τον εξαναγκασμό του χεριού και κινούνται άναρχα πάνω στο ταμπλό που τοποθετήθηκαν.
- Η νεανική βία δεν αντιμετωπίζεται με εξοντωτικές ποινές
- Είναι η παγκόσμια διακυβέρνηση το όνειρο του Έλληνα Πρωθυπουργού;
- Τρίτη ηλικία και δημογραφικό
Στο επόμενο μέρος του «η φορολογία είναι κλοπή» θα συζητήσουμε γιατί δεν είναι καλή ιδέα «να τα πάρουμε από τους πλούσιους», πως οι φόροι διαιωνίζουν την οκνηρία του κοινωνικού συνόλου, πως οι φόροι διευρύνουν το κράτος και πως μπορούμε να καλύψουμε αποτελεσματικά και οικονομικότερα τις ανάγκες του κόσμου χωρίς κρατικό καταναγκασμό. Στο τέλος της σειράς κειμένων «η φορολογία είναι κλοπή» θα εκφέρω και την προσωπική μου άποψη, καθώς και μερικές προτάσεις οικονομικού χαρακτήρα.
