Απο: Σταμέλος Παπαβασιλείου

Η εμπειρία μου με τη φωτιά της Βαρυμπόμπης

10 Αυγούστου, 2021
5:32 μμ

Εντυπώσεις και παρατηρήσεις από τα πύρινα μέτωπα

Δεν θα κάνω εισαγωγές που κουράζουν. Όποιος θέλει διαβάζει, κρίνει και σχολιάζει. Θα τα γράψω αναλυτικά όπως τα είδα ιδίοις όμμασι. Επίσης, δεν θα κάνω εκτενείς αναφορές σε «λεπτομέρειες» όπως φθαρμένα ατομικά υλικά (παπούτσια, ρούχα, τρύπιοι σωλήνες κλπ), θα προσπαθήσω να αναφερθώ σε ένα πιο υψηλό επίπεδο οργάνωσης της Πολιτείας, όπως εγώ το αντελήφθην από κοντά.

Ήδη από την δεύτερη ημέρα της πυρκαγιάς στην Βαρυμπόμπη, όλα έδειχναν πως πρόκειται περί οργανωμένου σχεδίου εμπρησμού. Στις 9/8/21 ο Εισαγγελέας του Αρείου Πάγου Βασίλειος Πλωτάς διέταξε έρευνα για οργανωμένο σχέδιο εμπρησμού από εγκληματική οργάνωση. Τα κίνητρα δεν μας αφορούν επί του παρόντος, θα αναλυθούν αλλού. Ήταν εμφανέστατο πως συνεχώς ξεφύτρωναν νέες εστίες, ενώ συνελήφθησαν άτομα για εμπρησμό αλλά και πρόσωπα που ανήκουν στην «ευαίσθητη ποδοσφαιρική ομάδα Ρόμα» που πλιατσικολογούσαν τα εκκενωμένα σπίτια. Το μέτωπο κοινώς, «έμπαζε» από παντού.

Μία ικανή διοίκηση, όταν βλέπει να χάνεται ο έλεγχος (δεν υπήρξε ποτέ), θα χρησιμοποιούσε ΟΛΑ τα διαθέσιμα τοπικά μέσα για τον έλεγχο μιας περιοχής που έχει λάβει προτεραιότητα. (Η φωτιά στην Βαρυμπόμπη ΗΤΑΝ προτεραιότητα την πρώτη και δεύτερη ημέρα). Κατ’ αρχήν έπρεπε οπωσδήποτε να έχει κλειδώσει μια περίμετρος κάποιων χιλιομέτρων γύρω από τις φωτιές της Πάρνηθας, ώστε να εξασφαλιστεί πως κανείς δεν μπαίνει μέσα. Η χρήση αστυνομικών δυνάμεων στα χωράφια, δείχνει ανικανότητα διαχείρισης καθώς χρησιμοποιούνται λάθος άνθρωποι για λάθος καθήκοντα. Είναι προφανές, ειδικά ενώπιον του μεγέθους της καταστροφής και του επισειομένου κινδύνου, πως χρειαζόταν να επέμβει ο Στρατός, ο οποίος επ’ ευκαιρία θα έκανε μία θαυμάσια άσκηση εν μέσω θέρους, μία άσκηση ετοιμότητας, πυρασφάλειας, κλειδώματος περιοχής, νυχτερινή, με φρουρές, κλπ. Δεν θα ρωτήσω γιατί δεν χρησιμοποιήθηκε ο Στρατός σε τέτοιο ρόλο, ούτε γιατί δεν αξιοποιήθηκε το Όπλο Μηχανικού από νωρίς. Ας μείνουμε στον αποκλεισμό της περιοχής.

Eίδα υδροφόρες να χύνουν νερό σε χωράφια, για να μην πλησιάσει η φωτιά. Χαμένο νερό, που αργότερα εξατμίστηκε

Και όταν θα ολοκληρωνόταν το κλείδωμα της περιμέτρου, ποιος και κυρίως πώς θα έμπαινε εντός της, να βοηθήσει; Δίνω παράδειγμα τον εαυτό μου: πέρασα όλα τα αστυνομικά μπλόκα στους δρόμους, απλώς επειδή φορούσα ένα στρατιωτικό χιτώνιο παραλλαγής και είπα πως είμαι έφεδρος και πάω να βοηθήσω. Κι αυτοί άραγε πώς το ξέρουν ποιος είμαι…; Πώς γνωρίζουν τους σκοπούς μου; Μάλιστα, το συζητούσα την επομένη ημέρα με κάποιους φίλους και την παραεπομένη(!), συνελήφθη κάποιος που παρίστανε τον εθελοντή πυροσβέστη και ήταν εμπρηστής!

Δηλαδή, επιχειρούσαν και επιχειρούν άτομα, εθελοντικά μεν, τα οποία όμως είναι άγνωστα στην Διοίκηση, δε. Και αυτή την άγνοια εκμεταλλεύονται κάποιοι για να περάσουν μέσα στην κινδυνεύουσα περιοχή και να δημιουργήσουν περαιτέρω προβλήματα.

Άρα… πώς θα λυνόταν το πρόβλημα της περιμέτρου;

Είναι πολύ απλό. Με ένα ελαφρύ σύστημα μηχανογράφησης σαν και αυτό που έχουν στις ειδικές εκθέσεις περιορισμένης επισκεψιμότητας. Για όσους δεν γνωρίζουν, κατά καιρούς πραγματοποιούνται εκθέσεις για επαγγελματίες, που δεν είναι ανοικτές για το κοινό. Σε αυτές πάει με κάποιο μητρώο ο υπάλληλος της εκάστοτε επιχείρησης που συμμετέχει στην έκθεση, ο προσκεκλημένος της (guest), ή κάποιος που σχετίζεται με το αντικείμενο της έκθεσης και στην υποδοχή της εκθέσεως, αφού ταυτοποιηθεί, δηλωθεί από ποιόν είναι προσκεκλημένος και με ποια ιδιότητα, εκδίδεται με θερμικό εκτυπωτή μία προσωρινή ταυτότητα για χρήση εντός της εκθέσεως.

Τώρα, το ίδιο ακριβώς θα μπορούσε να εφαρμόζεται επί της ως άνω περιμέτρου, με 2-3-4 σημεία ελέγχου (checkpoints) τα οποία θα είναι οι μοναδικές είσοδοι και έξοδοι από την περίμετρο και στα οποία θα απαιτείται η παρουσία μόνο ενός αστυνομικού οργάνου για την ταυτοποίηση του εισερχομένου εθελοντή και ενός υπαλλήλου της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας (Γ.Γ.Π.Π.) που θα ελέγχει στο σύστημα το μητρώο και θα εκδίδει την προσωρινή ταυτότητα του εθελοντή. Σε αυτό το μητρώο (το οποίο ήδη υφίσταται), βρίσκονται καταγεγραμμένοι οι διάφοροι εθελοντικοί φορείς που συμμετέχουν σε φυσικές καταστροφές (Σύλλογοι Εφέδρων, Εθελοντές Πυροσβέστες, Διασώστες κλπ). Αν κάθε ένας από αυτούς τους φορείς, δηλώσει στην Γ.Γ.Π.Π. τα άτομα-μέλη που θα προσέλθουν, αμέσως δημιουργείται ένα σύστημα επικοινωνίας και συνεργασίας μεταξύ των φορέων και της Διοικήσεως το οποίο είναι «κλειστό» και έμπιστο.

Όταν αρχίσουν και μπαίνουν εντός της περιμέτρου οι διάφοροι εθελοντές, που αναγκαστικά θα έχουν περάσει από την μηχανογράφηση εισόδου, τότε η Γραμματεία και το Αρχηγείο θα γνωρίζουν ποσοτικά και ποιοτικά στοιχεία για το διαθέσιμο ανθρώπινο δυναμικό.

Για παράδειγμα, έχουμε:

Στρατιώτες περιμέτρου: 1.000 (τάδε Σύνταγμα ΠΖ ή ΜΧ)
Ιατροί : 5 (2 στρατιωτικοί ιατροί, 3 πολίτες)
Νοσηλευτές: 20 (Ερυθρός Σταυρός)
Πυροσβέστες: 250

Έτσι το Αρχηγείο γνωρίζει τις διαθέσιμες δυνάμεις εντός της περιμέτρου και μπορεί να τις αξιοποιήσει καλύτερα, ενώ όπως είπαμε έχει ήδη εξασφαλιστεί η περίμετρος. Έτσι, όταν κάποιοι αποχωρήσουν, γνωρίζει και πάλι, πως εξήλθαν της περιμέτρου π.χ. 25 εθελοντές και μειώθηκαν οι διαθέσιμες δυνάμεις. Εκτός αυτού, φαίνεται και η δυναμική κάθε συλλόγου εθελοντών, που προσπαθεί με τις πενιχρές ή μεγάλες δυνάμεις του να βοηθήσει, συνεπώς όταν έρθει η ώρα της ενίσχυσης του έργου του, αυτό να έχει καταγραφεί ρεαλιστικά και δίκαια από την Γ.Γ.Π.Π.

Επίσης, είναι δείγμα οπισθοδρομικότητας πλέον, τα πυροσβεστικά οχήματα που ανήκουν στο Πυροσβεστικό Σώμα, να μην έχουν πομπούς GPS ώστε το Αρχηγείο να γνωρίζει πάνω στον χάρτη την ακριβή θέση όλων των δυνάμεων. Αυτά όλα βεβαίως σε ένα Αρχηγείο που χρησιμοποιεί την κύρια οθόνη του για να παρακολουθεί τις δυνάμεις του και όχι να βλέπει τι δείχνουν τα κανάλια…

Ομολογουμένως, σε αρκετές περιοχές με πυρκαγιές δεν είδα κάποιο χώρο, ή όχημα που να λειτουργεί τοπικά ως Αρχηγείο, Διοικητήριο. Μπορεί απλώς να μην το είδα ή να μην ήταν ορατό. Αν δεν υπήρχε επί του σημείου χώρος διοικήσεως, κακώς. Αν υπήρχε και δεν φαινόταν, πάλι κακώς. Διότι εκεί έπρεπε να αναφέρονται όλες οι δυνάμεις, μαζί με τους εθελοντές κλπ. Κι όμως, εξαιρώντας τους εθελοντές, συνάντησα πυροσβέστες (όχι στην Αττική), να επιχειρούν και να μην γνωρίζουν ποιος είναι ο ανώτερός τους στο σημείο, δεν είχαν ευθείες διαταγές από την διοίκηση, δεν είχαν καμία επαφή με κάποιον προϊστάμενο που να τους εκθέσει κάποιο σχέδιο δράσης και αυτά μου τα είπαν ευθέως.

Η μη ύπαρξη Αρχηγείου και η μη αξιοποίηση του διαθέσιμου δυναμικού με σωστό τρόπο, έχει επίσης τα εξής δυσμενή αποτελέσματα: Μπήκαμε στην καιγόμενη περιοχή, και ψάχναμε επί είκοσι λεπτά σε ποίο μέτωπο να πάμε να βοηθήσουμε. Συναντηθήκαμε με μεγάλο πυροσβεστικό όχημα εθελοντών, τμήματος πυρασφάλειας της περιοχής, στο οποίο επιβιβαστήκαμε και επιχειρήσαμε σε δύο διαφορετικές εστίες, ανεπιτυχώς. Γιατί ανεπιτυχώς; Διότι ένα πυροσβεστικό όχημα, μόνο του, χωρίς ανατροφοδότηση είναι καταδικασμένο, αφού κάνει 5-7 λεπτά να στήσει την «εγκατάσταση» (σωλήνες κλπ), να αδειάσει σε 10-15’ και να χρειαστεί άλλα 10’ να μαζέψει την εγκατάσταση και να πάει για ανεφοδιασμό για να επιστρέψει γεμάτο. Δηλαδή, άφθονος χαμένος χρόνος, αφού δεν υπάρχει αλυσίδα ανατροφοδότησης.

Και αυτό είναι το δεύτερο σημαντικό πρόβλημα στο οποίο θέλω να αναφερθώ: είδα υδροφόρες να χύνουν νερό σε χωράφια, για να μην πλησιάσει η φωτιά. Χαμένο νερό, που αργότερα εξατμίστηκε. Και πάρα πέρα, πυροσβεστικά οχήματα (όπως αυτό στο οποίο προσκολληθήκαμε) να ξεμένουν από νερό και να τρώνε 30-40’ μέχρι να ξαναγεμίσουν και να ξαναβρεθούν σε εστία. Όλα αυτά μαρτυρούν έλλειψη εσωτερικής οργάνωσης εντός του χώρου αντιμετώπισης της πυρκαγιάς, δηλαδή ήταν σαν να έτρεχαν ο καθένας μόνος του να κάνει ό,τι τον φωτίσει ο Θεός, χωρίς άνωθεν συντονισμό. Στα πλαίσια οργανώσεως σταθμών, ή αλυσίδας ανατροφοδοσίας, υπάρχουν άφθονες εφαρμόσιμες λύσεις, από κινητούς σταθμούς εφοδιασμού καυσίμων (container) έως μεγάλα βυτιοφόρα κλπ. Εκεί θα μπορεί να μοιραστεί και εξοπλισμός, όπως π.χ. σωλήνες (μάνικες) που είναι πολύτιμες για κάποια πυροσβεστικά οχήματα που συνάντησα και ήταν γεμάτα με τρύπιες μάνικες. Βεβαίως, εδώ επιστρέφουμε στο θέμα της κατάλληλης υλικοτεχνικής υποδομής. Για παράδειγμα, πολλά από τα πυροσβεστικά οχήματα δεν μπορούν να αντλήσουν απλώς νερό από μία δεξαμενή. Πρέπει το νερό να εισαχθεί μηχανικά, υπό πίεση στην δεξαμενή τους. Στο Κρυονέρι και τους Θρακομακεδόνες υπήρχαν άφθονες κατοικίες με πισίνες. Ας μην μακρηγορήσω όμως επ’ αυτού, θα μείνω μόνο στο εξής: όλα έχουν να κάνουν με τον εξοπλισμό και την προετοιμασία ΑΠΟ ΠΡΙΝ. (Victoria amat curam).

Το τρίτο θέμα το οποίο με προβλημάτισε, ήταν τα αυτοκίνητα εντός των εκκενωθείσων περιοχών. Το Κρυονέρι ξεκίνησε να εκκενώνεται στις 18:45 στις 05/08/21 και εγώ επενέβην μαζί με την ομάδα εθελοντών εντός του Κρυονερίου στη 01:40 τη νύχτα, δηλαδή επτά ώρες μετά. Διαβήκαμε αρκετούς δρόμους μέχρι να φτάσουμε σε κάποια μέτωπα και μου έκανε τρομερή εντύπωση πως υπήρχαν σταθμευμένα αυτοκίνητα, των οποίων προφανώς οι ιδιοκτήτες έλειπαν διακοπές και δεν μπορούσαν να τα μετακινήσουν. Πολλά από αυτά έμειναν να καούν. Αναρωτηθείτε λοιπόν, ένα αυτοκίνητο με ντεπόζιτο βενζίνης ή πετρελαίου όταν πάρει φωτιά τι θα συμβεί άραγε…; Δεν υπάρχει επίπτωση στο θερμικό φορτίο της περιοχής και στην διασπορά της φωτιάς, από τυχόν εκρήξεις; Αναρωτηθείτε, δεν μπορούσε η Πολιτική Προστασία να φέρει 10 γερανούς αυτοκινήτων και να τα απομακρύνει μέσα σε όλες αυτές τις ώρες που έκανε η φωτιά να φτάσει μέσα στον οικισμό; Δεν θα ήταν ευγνώμονες οι ιδιοκτήτες τους που σώθηκε έστω και κάποιο μέρος της περιουσίας τους;

Το τέταρτο σημείο στο οποίο θέλω να σταθώ είναι το γεγονός πως ενώ υπάρχουν αρκετοί, οργανωμένοι και πρόθυμοι εθελοντές, από συλλόγους κλπ, κι ενώ μπορούν να υποκαταστήσουν στην ανάγκη το πλήρωμα ενός πυροσβεστικού οχήματος όσον αφορά τις δευτερεύουσες ενέργειες (βοήθεια με το ξετύλιγμα των σωλήνων, τοποθέτηση, μεταφορά υλικών, διαβίβαση εντολών από την εστία προς το όχημα και ανάποδα), δεν επέδειξε κάποιο ενδιαφέρον η Γ.Γ.Π.Π. να τους αντιμετωπίσει γόνιμα και να τους αξιοποιήσει συνειδητά.

Διότι, όταν για παράδειγμα στις 08/08/21 το χωριό Πευκί στην Εύβοια ήταν έτοιμο να καεί και να βγουν οι κάτοικοι στην θάλασσα, κατευθύνθηκαν προς αυτό, τουλάχιστον 60-80 άτομα από διαφόρους συλλόγους εθελοντών (νοσηλευτές, έφεδροι, εθελοντές πυροσβέστες) οι οποίοι έπρεπε να διαβούν έναν από τους πιο όμορφους αλλά και δύσκολους δρόμους της χώρας (Ψαχνά, Μαντούδι, Ιστιαία) όπου για 90χλμ δρόμου απαιτείται εξουθενωτική οδήγηση σχεδόν 2 ωρών. Σύνολο από Αθήνα πάνω από 3 ώρες για να βρεθούν όλοι αυτοί οι άνθρωποι στο Πευκί και στις Γούβες που καίγονταν. Συν άλλες 3 ώρες για την επιστροφή. Αντιλαμβάνεστε πως το χρονικό παράθυρο δράσης επί του σημείου ελαττώνεται σημαντικότατα, λόγω της απόστασης και της δυσκολίας. Και ερωτώ: Ήταν τόσο δύσκολο η Γ.Γ.Π.Π. σε συνεργασία με την Αεροπορία Στρατού να οργανώσει μια αερογέφυρα με 2-3 αεροδιακομιδές με ελικόπτερα για όλο αυτό το προσωπικό, ώστε να προσγειωθεί εκεί και να εξοικονομηθεί χρόνος; Διότι αν βάλουμε τεχνοκρατικούς όρους, δηλαδή υπολογίσουμε 6 ώρες ταξιδίου ανά άτομο (πήγαινε-έλα), και τις μετατρέψουμε σε αντίστοιχες εργατοώρες βοήθειας επί της καιγόμενης περιοχής, είναι μία σεβαστή ποσότητα έργου που χάθηκε κάπου στις στροφές μέσα στα βουνά της Εύβοιας.

Αλλά ακόμα και αυτή η δυνατότητα να μην υπήρχε, αναρωτιέμαι… ΠΟΣΟ δύσκολο ήταν τα Πορθμεία Αρκίτσας και Αιδηψού να εκτελούν κατ’ εντολή της Γ.Γ.Π.Π. έκτακτα και συχνά δρομολόγια σύνδεσης μεταξύ τους, ώστε να μπορεί σχεδόν στο μισό χρόνο να έρθει κόσμος να βοηθήσει; Δεν συζητώ για τα καύσιμα και τα διόδια που πληρώσαμε από την τσέπη μας για να πάμε να βοηθήσουμε τους συνανθρώπους μας, 200χλμ μακρυά. Αυτά χάρισμα, αν και καλό θα ήταν να τα δαπανούσαμε για εξοπλισμό, που, δυστυχώς, λείπει.

Με τις παραπάνω σκέψεις μένω προς το παρόν, καθώς οι φωτιές μαίνονται, και συνεχώς προκύπτουν νέες εντυπώσεις από την αποτελεσματικότητα των δυνάμεων αλλά και την οργάνωση και διοίκηση του κρατικού μηχανισμού…

Καλό κουράγιο σε όσους επιχειρούν ακατάπαυστα.