Γράφει ο: Ανατολικός

Αρκετές από τις περιόδους της Ελληνικής Ιστορίας θα μπορούσαν να – και έχουν – γίνει πηγή έμπνευσης για τη δημιουργία κινηματογραφικών αριστουργημάτων. Μια ιδιαίτερη τέτοια περίοδος αποτελεί το πιο grande αντάρτικο της σύγχρονης Ευρώπης.

Αναφέρομαι φυσικά στον Εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα της ΕΟΚΑ που ξεκίνησε σα σήμερα 1/4/1955. Ήταν μια καθολική αντίδραση των Ελλήνων της Κύπρου στις αθετημένες υποσχέσεις των Βρετανών για Ένωση με την Ελλάδα κατά το Β’ΠΠ, οπότε και χιλιάδες Έλληνες της Κύπρου κατετάγησαν στο Βρετανικό Στρατό εθελοντικά δείχνοντας εμπιστοσύνη στο Στέμμα.

Οι Βρετανοί όχι μόνο δεν κράτησαν τις υποσχέσεις τους αλλά αγνοούσαν επιδεικτικά και το σχετικό δημοψήφισμα του 1950 όπου σε ποσοστό 96% οι κάτοικοι του νησιού τάσσονταν υπέρ της Ένωσης με την Ελλάδα. Ο αγώνας κράτησε 4 έτη έως το 1959 και αν και στο τέλος δε δικαιώθηκε πλήρως, κατάφερε να κάνει μια ολόκληρη αυτοκρατορία να πέσει στα γόνατα. Στρατιωτικά δε οι αγωνιστές της ΕΟΚΑ παρέμειναν αήττητοι απέναντι στον τακτικό Βρετανικό Στρατό και τον ανάγκασαν σε συνθηκολόγηση.

Γιατί όμως ο αγώνας της ΕΟΚΑ θα μπορούσε να καθηλώσει στις οθόνες όχι μόνο τους Έλληνες – όπως με το κόκκινο ποτάμι – αλλά και όλους τους ανθρώπους στον κόσμο οι οποίοι διψούν για επανάσταση και Εθνική Ανάταση;

Μεγάλες προσωπικότητες – τσεκ

Σούπερ κακοί – τσεκ τσεκ

Ήρωες που πεθαίνουν με μαρτυρικό τρόπο – τσεκ τσεκ τσεκ

Προδότες – ΤΣΕΚ

Πολιτικές δολοπλοκίες – ΤΣΕΕΕΕΕΕΕΕΕΕΚ

Βία, βόμβες και αίμα – ΤΣΕΚ

Poor Turkz – Τσεκ

Παιδιά στον αγώνα – τσεκ τσεκ

Πάμε όμως να δούμε επιγραμματικά μερικά πράγματα.

ΜΕΓΑΛΕΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΕΣ

-Γεώργιος Γρίβας «Διγενής»

Θα χρειαζόταν τόμοι βιβλίων για να γράψεις γι αυτόν τον άνθρωπο. Χαρακτηρισμένος από την Ακαδημία Αθηνών ως «Άξιον της Πατρίδος Τέκνον», ένας Πολέμαρχος που αγωνίστηκε για την  ελευθερία, στη Μικρά  Ασία  στα  βουνά της Βορείου Ηπείρου, πολέμησε τον Φασισμό, τον Ναζισμό, τον Κουμμουνισμό και την Αποικιοκρατία. Πολύ οργανωτικός, άριστος στρατιωτικός νους και άνθρωπος και εμποτισμένος με αγνή Φιλοπατρία. Το χιούμορ του ήταν παροιμιώδες. Χαρακτηριστική ήταν η απάντησή του στο Σερ Τζον Χάρτινγκ όταν αυτός τον επικήρυξε. Συγκεκριμένα Στις 3 Μαΐου 1956, κυκλοφόρησε η επικήρυξη του αρχηγού της οργάνωσης. Με το δελεαστικό ποσό των 10.000 λιρών, τοιχοκολλήθηκαν αφίσες σε όλα τα χωριά και τις πόλεις της Κύπρου, δημοσιεύτηκε σε εφημερίες ενώ χρησιμοποιήθηκαν και τηλεβόες από ελικόπτερα, που μετέδιδαν το μήνυμα. Η απάντηση του Γρίβα;

Σύνθημα του:  “Η Λευτεριά  αποκτάται με το σπαθί του σκλάβου”

-Σερ Τζων Χάρτινγκ

Βετεράνος 2 Παγκοσμίων Πολέμων και Ηγέτης των Βρετανών κατά την αντιμετώπιση της εξέγερσης των Μάο Μάο. Ενώ ετοιμαζόταν να αποστρατευτεί, ο πρωθυπουργός της Αγγλίας Ήντεν, του ζήτησε να αντιμετωπίσει την ΕΟΚΑ. Ο Χάρντιγκ έλαβε αυστηρά μέτρα ασφαλείας κατά της ΕΟΚΑ και του πληθυσμού, όπως απαγορεύσεις κυκλοφορίας, κλείσιμο σχολείων, δημιουργία στρατοπέδων συγκέντρωσης, αύξησης του χρόνου κράτησης φυλακισμένων και υπόπτων χωρίς δίκη, επιβολή θανατικής ποινής για μια σειρά από παραβάσεις, όπως οπλοφορία. Ο Χάρντιγνκ κατά τύχη κατάφερε να επιβιώσει μιας δολοφονικής απόπειρας εναντίον του από μέλος της ΕΟΚΑ που τοποθέτησε ωρολογιακή βόμβα κάτω από το κρεβάτι του. Εξόρισε το Μακάριο και χρησιμοποιούσε το Βρετανικό Στρατό εναντίων διαδηλωτών χωρίς να δείχνει έλεος ούτε απέναντι σε παιδιά δημοτικού. Κάποια στιγμή το 1957 σήκωσε τα χέρια ψηλά γιατί δεν την πάλευε άλλο με τους Κύπριους που τον είχαν ρεζιλέψει με κάθε τρόπο, παραιτήθηκε και πήγε για τσάι.

-Ραούφ Ντενκτάς

Ηγέτης της Τουρκοκυπριακής πλευράς. Ήταν ο Better Call Saul των Άγγλων στην Κύπρο αφού διορίστηκε από τους Άγγλους αποικιοκράτες Δικηγόρος του Στέμματος (της Εισαγγελίας), ενώ το 1953 έγινε Βοηθός Γενικός Εισαγγελεύς. Κατά το διάστημα 1956-1958 υπηρέτησε ως Γενικός Εισαγγελεύς, αναλαμβάνοντας την προώθηση πολλών υποθέσεων αγωνιστών της ΕΟΚΑ που οδηγούνταν στα δικαστήρια και συνετέλεσε στην καταδίκη αρκετών. Από το 1957 υπήρξε από τα ηγετικά στελέχη της τουρκοκυπριακής τρομοκρατικής οργανώσεως, η οποία είχε ιδρυθεί από την επίσημη Τουρκία στο πλαίσιο της πολιτικής της για την «επανάκτηση» της Κύπρου. Παράλληλα εξελίχθηκε σε ηγετική φυσιογνωμία των εξτρεμιστών Τουρκοκυπρίων, οι οποίοι αντέτασσαν στο αίτημα των Ελλήνων της Κύπρου για Ένωση με την Ελλάδα την διχοτόμηση (Ταξίμ). Κάποια στιγμή το 1967 έπεσε στα χέρια των Ελλήνων αλλά με παρέμβαση Μακάριου απελευθερώθηκε για να ηγηθεί κατά την εισβολή του 1974 εκκαθαριστικών επιχειρήσεων εναντίων αμάχων.

-Αρχιεπίσκοπος Μακάριος ο 3ος (κατά κόσμον Μιχαήλ Χριστοδούλου Μούσκος)

Υπήρξε στην αρχή του αγώνα ένθερμος υποστηρικτής της Ένωσης με την Ελλάδα. Σε κήρυγμα του προς το ποίμνιο είχε δηλώσει πως «Δεν πιστεύουμε, όπως κάνουν μερικοί προδότες και αγγλόφιλοι, πως η Ένωση θα πραγματοποιηθεί στο πλαίσιο της αγγλοελληνικής φιλίας. Η Ένωση δε χαρίζεται, κερδίζεται με συνεχή αγώνα». Συνομιλούσε με το Χάρτιγκ και προσπαθούσε να προστατέψει αγωνιστές και λαό. Κάποια στιγμή ο Χάρτιγκ τα πήρε μαζί του και τον έστειλε στις Σεϋχέλλες σε καραντίνα. Στο τέλος υπέγραψε τις Συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου που ανοίξαν την πόρτα στην Τουρκία να πατήσει πόδι στο νησί. Πολλά έχουν γραφτεί και για την κόντρα του με τον Γρίβα.

ΣΟΥΠΕΡ ΚΑΚΟΙ

Οι πολιτισμένοι Άγγλοι είχαν και αυτοί τα δικά τους στρατόπεδα συγκέντρωσης. Συγκεκριμένα το μεγαλύτερο ήταν στην Κοκκινοτριμιθιά ενώ μικρότερα υπήρχαν στα χωριά Πύλα και Πέργαμος. Η ελάχιστη ποινή που «προβλεπόταν» -πέρα από τα βασανιστήρια- ήταν αυτή της φυλάκισης και η μεγαλύτερη αυτή της θανατικής ποινής. Τον Νοέμβριο του 1955 δημοσιεύθηκε  ο νόμος ο οποίος εισήγαγε ως πρόσθετη ποινή τον ραβδισμό. Εικονικοί πνιγμοί, ανελέητο ξύλο και οι χειρότερες δυνατές συνθήκες υγιεινής συνέθεταν το σκηνικό στα κολαστήρια των Άγγλων στην Κύπρο. Δίπλα στους Άγγλους βασανιστές υπήρχαν και Κύπριοι προδότες καθώς και Τούρκοι επικουρικοί που έβγαζαν και αυτοί το μένος τους στους αγωνιστές της ΕΟΚΑ. Το «σιδερένιο στεφάνι» ήταν το πιο συχνό βασανιστήριο. Οι δεσμοφύλακες το τοποθετούσαν στο κεφάλι του κρατούμενου και αυτό έσφιγγε σε σημείο λιποθυμίας. Άλλο ένα γνωστό βασανιστήριο ήταν αυτό του προβολέα το οποίο κρατούσαν σε μικρή απόσταση από τα πρόσωπα των κρατουμένων προκαλώντας τους ανεπανόρθωτες βλάβες. Υπάρχουν μαρτυρίες ακόμα και εγκύων που ξυλοκοπήθηκαν άγρια (Υπόθεση Τζέφρεϋ Λίντς) με αποτέλεσμα να αποβάλουν.

ΗΡΩΕΣ ΠΟΥ ΣΚΟΤΩΝΟΝΤΑΙ ΜΕ ΜΑΡΤΥΡΙΚΟ ΤΡΟΠΟ

Όποιος δεν ξέρει για τα φυλακισμένα μνήματα, για τον Αετό του Μαχαιρά Γρηγόρη Αυξεντίου, για τον Ευαγόρα Παλληκαρίδη, για τον Κυριάκο Μάτση, για τους Καραολή και Δημητρίου τότε να ξαναπάει στο Δημοτικό. Καλά όχι ότι εκεί θα τα μάθει…

ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΔΟΛΟΠΛΟΚΙΕΣ

Εντάξει μιλάμε για ένα ιστορικό γεγονός στο οποίο εμπλέκονται Ελλάδα – Μεγάλη Βρετανία – Τουρκία εν μέσω ψυχρού πολέμου και στο οποίο εκτός από τις κυβερνήσεις και τον ΟΗΕ έχει εμπλακεί μέχρι και η Βασίλισσα Ελισάβετ η οποία είχε την νομική ισχύ και την ευκαιρία να δώσει «χάρη» στον 17χρονο Ευαγόρα Παλληκαρίδη. Δεν το έκανε και ο ανήλικος αγωνιστής οδηγήθηκε στην κρεμάλα…

ΠΡΟΔΟΤΕΣ

Εδώ τα ονόματα των προδοτών δεν έχουν ιδιαίτερη σημασία. Υπήρξαν τέτοιοι όπως πάντα θα υπάρχουν. Οι περισσότεροι είχαν την τύχη που τους άξιζε – αν και όχι όλοι. Αξίζει όμως να αναφερθεί η στάση των πατριωτών του ΚΚΕ που ύψωσαν τα στήθη τους κατά του Ιμπεριαλισμού και υπέρ του αγώνα των λαών για αυτοδιάθεση ενάντια στην αποικιοκρατία.

Οι Άγγλοι είχαν αόριστες πληροφορίες ότι πίσω από τις επιθέσεις βρίσκεται κάποια οργάνωση αλλά δεν γνώριζαν κάτι ιδιαίτερο γι’ αυτή, ενώ το «Διγενής» δεν γνώριζαν αν είναι όνομα προσώπου ή οργάνωσης. Πληροφορήθηκαν ότι «Διγενής» είναι ο Γρίβας από ένα άρθρο του Ζαχαριάδη που μεταδόθηκε από τον ραδιοσταθμό του ΚΚΕ στο Βουκουρέστι «Ελεύθερη Ελλάδα» στις 24/4/1955 ενώ ο Ριζοσπάστης έκανε συχνές αναφορές στους αγωνιστές της ΕΟΚΑ χαρακτηρίζοντάς τους αεροβομβιστές και ψευτονταήδες.

Φέρτε μου ένα σύννεφο να πέσω σύντροφοι…

ΒΙΑ, ΒΟΜΒΕΣ ΚΑΙ ΑΙΜΑ

Εντάξει προφανώς καμία εξέγερση δεν είναι βελούδινη. Έτσι ξεκίνησε και ο αγώνας την 1 Απριλίου του 1955 με επιθέσεις σε κυβερνητικά κτίρια, αστυνομικούς σταθμούς, τον ραδιοσταθμό και σε βρετανικό στρατόπεδο της Αμμοχώστου. Κατά τη διάρκεια του αγώνα, στο στόχαστρο της ΕΟΚΑ βρέθηκαν εκτός από τους Άγγλους δυνάστες, οι Ελληνοκύπριοι συνεργάτες τους, οι Τουρκοκύπριοι της οργάνωσης «Ταξίμ» που επιζητούσαν «ένωση» της Κύπρου με την Τουρκία, αλλά και μέλη του ΑΚΕΛ. Από την απέναντι πλευρά υπήρχαν αντίποινα κυρίως εναντίων αμάχων.

 Ένα ιδιαίτερο γεγονός του αγώνα της ΕΟΚΑ αποτελεί η «Μάχη της Σπηλιάς». Στις 11 Δεκεμβρίου του 1955, 1000 Βρετανοί Στρατιώτες είχαν περικυκλώσει 30 άντρες της ΕΟΚΑ στην προσπάθειά τους να εντοπίσουν το κρησφύγετο του Διγενή. Ο κλοιός έσφιξε απελπιστικά και ο Διγενής βρέθηκε μπροστά σε μια πολύ δύσκολη κατάσταση. Θεία παρέμβαση άραγε; Η περιοχή γέμισε με πυκνή ομίχλη. Ο Γρίβας χώρισε σε μικρότερες ομάδες τους άντρες του και προσπάθησε να ξεγλιστρήσει ανάμεσα στις Βρετανικές δυνάμεις. Εκεί έλαμψε όχι μόνο ο στρατηγικός νους του αρχηγού αλλά και η ευφυΐα του αργότερα Εθνομάρτυρα Γρηγόρη Αυξεντίου. Γλίστρησε ανάμεσα σε δυο Αγγλικά τάγματα ρίχνοντας μια ριπή προς τη μια πλευρά και μια ριπή προς την άλλη. Εν μέσω πυκνής ομίχλης οι Άγγλοι εκατέρωθεν θεώρησαν πως βρίσκονται απέναντι στην ΕΟΚΑ. Αποτέλεσμα; Ένα incredible friendly fire event που λήγει με επίσημο απολογισμό 15 νεκρούς και 37 τραυματίες Βρετανούς.

Οι δικοί μας; Καλά μαντέψατε… ξέφυγαν όλοι. Ο Ταραντίνο πρέπει να το μάθει αυτό σίγουρα…

POOR TURKS

Ο Αγώνας είχε βεβαίως και τους “κακομοίρηδες” Τούρκους που με Αγγλικές πλάτες πραγματοποιούσαν τα συνήθη τους πογκρόμ  κατά των Ελλήνων ενώ γνωστή είναι σφαγή των άοπλων Κοντεμενιωτών που παρεδόθησαν εις τουρκική σφαγή στο Κιόνελι. Σημαντική ήταν και η παρουσία τους στα αποικιακά σώματα “ασφαλείας”, τους επικουρικούς όπου διέπρεψαν στις ακρότητες. Αν και ο Αρχηγός Διγενής απέφυγε να δώσει ελληνοτουρκική διάσταση στον Αγώνα της ΕΟΚΑ, οι τουρκικές ορδές εισέπραξαν ουκ ολίγες φορές κατά τα πογκρόμ τους το σύνηθες ξύλο από τους ολίγους γενναίους του Σωματείου Ολυμπιακός Λευκωσίας που ήτανε κοντά στον μαχαλά των εποίκων. Εν τέλει απέδειξαν την τιμιότητα και προσήλωσή τους στις Ζυριχικές Συμφωνίες εξοπλίζοντας ήδη προ της ιδρύσεως της Κυπριακής Δημοκρατίας την τρομοκρατική ΤΜΤ.

ΠΑΙΔΙΑ ΣΤΟΝ ΑΓΩΝΑ

Η αντίσταση των Ελλήνων της Κύπρου ήταν καθολική. Μαθητικές διαδηλώσεις γινόταν συχνά με κεντρικό σύνθημα ένα. ΕΝΩΣΙΣ.

Στις 6 Φεβρουαρίου 1956…

Οι μαθητές του Γυμνασίου Αμμοχώστου συγκρούστηκαν με τον στρατό και η κυβέρνηση διέταξε το κλείσιμο του Γυμνασίου. Την επόμενη μέρα, στις 7 Φεβρουαρίου 1956, μεγάλη δύναμη μαθητών του Γυμνασίου και του Εμπορικού Λυκείου Αμμοχώστου, συγκεντρώθηκαν στην οδό Ερμού και οργάνωσαν διαδήλωση. Κατά την διάρκειά της έστησαν οδοφράγματα και λιθοβολούσαν τους Άγγλους στρατιώτες. Εκείνοι, απάντησαν με χρήση πυρών. Ο πετροπόλεμος ξεκίνησε και οι στρατιώτες απάντησαν με αληθινά πυρά. Κατά την αποχώρηση, Άγγλος στρατιώτης σημάδεψε και πυροβόλησε τον Πετράκη Γιάλλουρο στο μέρος της καρδιάς. Το νεαρό παλικάρι, προχώρησε δέκα βήματα περίπου, φώναξε «Ζήτω η Ένωση» και έπεσε. Ήταν μόλις 17 ετών και ήταν ο πρώτος μαθητής που έπεσε νεκρός στον αγώνα της ΕΟΚΑ.

Τον ακολούθησαν και άλλοι. Πιο συγκλονιστική, ίσως, είναι η ιστορία του μικρού Δημητράκη Δημητριάδη, του «μικρού ήρωα» όπως τον αποκαλεί ο Διγενής, που γεννήθηκε στη Λάρνακα το 1949. Ο μικρός Δημητράκης ζούσε με τη γιαγιά του. Ήταν μαθητής της Β’ τάξης του δημοτικού και πουλούσε λουλούδια, για να εξοικονομήσει τα προς το ζην. Στις 9 Μαρτίου του 1956 μαθητές και μαθήτριες από τα γυμνάσια και τα δημοτικά σχολεία της Κύπρου, βγαίνουν στους δρόμους ανεμίζοντας ελληνικές σημαίες, φωνάζοντας συνθήματα και κρατώντας πέτρες και ξύλα, για να διαμαρτυρηθούν. Οι Άγγλοι στέλνουν στρατιώτες απέναντι σε παιδιά. Στη Λάρνακα ο εφτάχρονος Δημητράκης πετούσε πέτρες εναντίον τους με τα μικρά του χεράκια και φώναζε το ποθούμενο της ψυχής του «ΕΝΩΣΙΣ». Ένας στρατιώτης του Στέμματος τον πυροβολεί στο πρόσωπο και το σκοτώνει ακαριαία. Γράφοντας αυτές τις γραμμές λυγίζω και εγώ ο ίδιος 66 χρόνια μετά. Αντί επιλόγου θα χρησιμοποιήσω αυτό που έγραψε ο Παλληκαρίδης γι’αυτή την ψυχούλα στο ποίημά του «τα παιδιά στον Αγώνα».

Και συ σκλαβόπουλο, γιατί θλιμμένο στέκεις και θωρείς;

Μήπως να πολεμήσεις δεν μπορείς;

Όπλο δεν έχω, Καπετάνιο.

Να, τις κοτρώνες. Αρκετές για σένα, τον μικρούλη.

Και αρπάζει ο ήρωας ο μικρός, ο πιο μικρότερος απ’ όλους, κοτρώνες.

Για να φέρει Λευτεριά.