Του Ross Douthat
Τον Μάρτιο, έκανα οικογενειακώς με το αυτοκίνητο την διαδρομή από τη Ρώμη μέχρι τα βουνά της νοτιοανατολικής Ούμπρια, για να φτάσω στην πόλη Νόρτσια και στο μοναστήρι του Αγίου Βενεδίκτου, μια κοινότητα Βενεδικτίνων μοναχών σκαρφαλωμένη πάνω από μια μεγάλη κοιλάδα.
Οι μοναχοί της Νόρτσια φτιάχνουν μπύρα, έχουν κυκλοφορήσει και ένα άλμπουμ τραγουδιών, ενώ έχουν εργαστεί πολύ και για την ανάκαμψη της περιοχής τους από τους τρομερούς σεισμούς του 2016. Ιστορικά η Νόρτσια είναι η γενέτειρα του δυτικού μοναχισμού, το σπίτι του Αγίου Βενέδικτου, το μέρος όπου ξεκίνησε ο μεσαιωνικός χριστιανικός κόσμος.
Ο Χριστιανισμός στην Ευρώπη, ακόμη και στην Καθολική Ιταλία, μειώνονταν εδώ και γενιές, και τώρα στον απόηχο της αποχριστιανοποίησης επήλθε και η ερήμωση του πληθυσμού. Η ύπαιθρος γύρω από το μοναστήρι αδειάζει, με τις γραφικές βίλες και τις αρχαίες πόλεις σε λόφους άδειες — μια εξέλιξη που επιταχύνθηκε στη Νόρτσια μετά τον σεισμό, μέρος ωστόσο ενός γενικού φαινομένου σε μια Ιταλία που γερνάει ολοένα κάνοντας λιγότερα παιδιά. Ωστόσο, εδώ βρίσκεται ένα ακμάζον μοναστήρι με τους νεαρούς μοναχούς του, που προσελκύει προσκυνητές από όλο τον κόσμο ενώ οι Βενεδικτίνοι προσεύχονται στα αρχαία λατινικά. Η αίσθηση της παρακμής δίνει ξαφνικά την θέση της σε μία αίσθηση αναγέννησης.
Ο συνάδελφός μου στην εφημερίδα Ντέιβιντ Μπρουκς έγραψε αυτήν την εβδομάδα στην στήλη του ότι «ο προσηλυτισμός στην εκκλησία το 2013 ήταν σαν να επενδύεις στο χρηματιστήριο το 1929», και κάτι παρόμοιο θα μπορούσε να ειπωθεί για το να γινόταν κάποιος αρθρογράφος καθολικής εφημερίδας πριν από 15 χρόνια. Τα παραδοσιακά θρησκευτικά ιδρύματα μαστίζονταν από σκάνδαλα τα τελευταία χρόνια και γενικότερα η θρησκευτική κατάνυξη φαίνονταν να σβήνει σε ένα μακρόσυρτο βρυχηθμό.
Αυτά τα Χριστούγεννα φαίνονται διαφορετικά. Υπάρχουν στατιστικά στοιχεία ότι το τελευταίο κύμα εκκοσμίκευσης έχει φτάσει σε κάποιο όριο. Υπάρχουν σαφείς πολιτισμικές ενδείξεις ότι ο κοσμικός φιλελευθερισμός έχει χάσει την πίστη στον εαυτό του, ότι πολλοί άνθρωποι αναζητούν πάλι όχι μόνο το ηθικό όραμα της θρησκείας αλλά και τους μεταφυσικούς ορίζοντές της, ότι τα επιχειρήματα για τη θρησκευτική πίστη μπορεί να ακούγονται ξανά. Η Παναγία των Παρισίων ξαναγεννήθηκε από τις στάχτες της. Πρόβλεψα σε μία στήλη νωρίτερα φέτος ότι θα υπάρξει μια θρησκευτική αναβίωση και τουλάχιστον αναμένω ότι οι θρησκευτικές τάσεις στα τέλη της δεκαετίας του 2020 θα είναι διαφορετικές από τις τάσεις της δεκαετίας του 2010. Αλλά το διαφορετικό πιθανώς σημαίνει πραγματικά διαφορετικό, όχι απλώς μια επιστροφή σε αυτό που υπήρχε στο παρελθόν. Οι τελευταίοι προμαχώνες των προηγούμενων χρόνων, οι παλιοί χριστιανικοί θεσμοί είναι πιθανό να συνεχίσουν να έχουν προβλήματα.
Για παράδειγμα, η έντονα Καθολική Πολωνία φαίνεται να ακολουθεί τον ίδιο αποχριστιανιστικό δρόμο με την Ιρλανδία, το Κεμπέκ και την Ιταλία. Η Αμερικανική Προτεσταντική Εκκλησία δεν πρόκειται να σηκωθεί άμεσα από το κρεβάτι του αρρώστου, ούτε ο φθίνων Αγγλικανισμός στη Βρετανία. Το ίδιο και οι Βαπτιστές και οι Μορμόνοι δεν πρόκειται να ανακάμψουν αυτόματα ή να εκτιναχθούν ξανά. Αντίθετα, οποιαδήποτε ανάπτυξη είναι πιθανό να υπάρξει στο περιθώριο των επίσημων δογμάτων όπως γίνεται τώρα με τους παραδοσιακούς του λατινικού καθολικού δόγματος στις Ηνωμένες Πολιτείες ή τους προτεστάντες με κοινοτικό προσανατολισμό.
Η Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία παραμένει πάντα ελκυστική ενώ μυστικιστικές τάσεις sui generis αναπτύσσονται ακόμα και στην βιομηχανία της υψηλής τεχνολογίας. Αναμένω ότι μία νέα θρησκευτική ζωτικότητα θα εξαπλωθεί από τις Ηνωμένες Πολιτείες πίσω στον παλαιότερο Χριστιανικό κόσμο της Ευρώπης. Το μοναστήρι της Νόρτσια είναι μια χαρακτηριστική περίπτωση, στο οποίο διατηρείται και μια αυστηρότητα που έλειπε εμφανώς από παλιότερα θρησκευτικά ιδρύματα.
Χθες έβαλα το ξυπνητήρι μου πολύ νωρίς και προσευχήθηκα με τους μοναχούς στο παρεκκλήσι τις πρώτες πρωινές ώρες. Η εμπειρία ήταν θεσπέσια και κάτι μου λέει ότι δεν είμαστε λίγοι όσοι αναζητούμε ξανά τέτοιες θρησκευτικές εμπειρίες.
Το κείμενο δημοσιεύθηκε στους New York Times στις 23/12/24
