Ο Τζον Γουέιν υπήρξε ένα γνήσιο πρότυπο τοξικής αρρενωπότητας όπως θα έλεγαν για αυτόν οι ανά τον κόσμο Αγλαΐες.

Ο Τζον Γουειν γεννήθηκε 26 Μάιου του 1907 στην Αϊόβα. Ο πατέρας του, Κλάιντ Λέοναρντ Μόρισον, (1884-1937), γιος του Αμερικανού βετεράνου του εμφυλίου πολέμου Μάριον Μίτσελ Μόρισον (1845-1915), ήταν ιρλανδικής, σκωτσέζικης και αγγλικής καταγωγής.

Η μητέρα του, η Μαίρη Μπράουν (1885-1970), ήταν από το Λάνκαστερ της Νεμπράσκα. Ο Γουέιν έκανε αίτηση να μπει στην Αμερικανική Ναυτική Ακαδημία, αλλά δεν έγινε αποδεκτός. Άντ’ αυτού σπούδασε νομική στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Καλιφόρνια.

Ήταν μέλος της ομάδας αμερικάνικου ποδοσφαίρου του πανεπιστημίου, με προπονητή του τον θρυλικό Χάουαρντ Τζόουνς. Ένας τραυματισμός σταμάτησε την αθλητική σταδιοδρομία του. Έχασε έτσι την αθλητική υποτροφία του και, χωρίς χρήματα, αναγκάστηκε να αφήσει το πανεπιστήμιο.

Τότε μπήκε στην ζωή του η υποκριτική. Δούλεψε πολύ και κατάφερε να γίνει ο «Δούκας» του αμερικανικού κινηματογράφου, ο απόλυτος ήρωας της Αμερικής, ο δημοφιλέστερος καουμπόι του σινεμά. Ο σκληρός και σχεδόν πάντα αψεγάδιαστος πρωταγωνιστής καταφέρει στις τέσσερις δεκαετίες της καριέρας του να γίνει σύμβολο της Αμερικανικής λαϊκής κουλτούρας και το συνώνυμο του καουμπόι.

Ούτε ο εντελώς διαφορετικός ερμηνευτής των ταινιών γουέστερν, Κλιντ Ίστγουντ ο οποίος έγραψε την δική του ιστορία μπορούν να συγκριθούν μαζί του. Εκτός, όμως, από την τεράστια προσπάθειά του να γίνει ο κορυφαίος ηθοποιός που γνωρίσαμε, ο Τζον Γουέιν είχε και την απίστευτη τύχη να πέσει στα χέρια του Τζον Φορντ, ενός από τους σημαντικότερους κινηματογραφιστές όλων των εποχών, αλλά και σε αρκετούς άξιους επαγγελματίες και σπουδαίους σκηνοθέτες (Χάουαρντ Χοκς, Ραούλ Γουόλς κλπ), την χρυσή εποχή του Χόλιγουντ και της ακμής του γουέστερν.

Ο ιδανικότερος πρωταγωνιστής του γουέστερν, ήταν ασυγκράτητος εραστής μια που το παρουσιαστικό του θεωρείτο πρότυπο της επιτύχιας. Ήταν γνωστός επίσης για τις συντηρητικές πολιτικές ιδέες του και για τις αντικομμουνιστικές θέσεις του κατά την περίοδο του μακαρθισμού στην Αμερική της δεκαετίας του 1950. Ο καουμπόι με την χαρακτηριστική φωνή και με το μοναδικό του βάδισμά του, θα έφευγε από την αγαπημένη του μακρινή Άγρια Δύση στης 11 Ιουνίου του 1979.

Ο Τζον Γουέιν που εκτός από το τσιγάρο λάτρευε και το ποτό, δύο πάθη που του κόστισαν τη ζωή του. Του άρεσε να πίνει τεκίλα με πάγο από ένα κομμάτι ενός παγόβουνου που είχε στον καταψύκτη του αγαπημένου του σκάφους, το θρυλικό «Wild Goose». Λέγεται ότι όταν ανέβηκε στη σκηνή για να παραλάβει το μοναδικό Όσκαρ Α’ Ανδρικού Ρόλου της καριέρας του, για το εξαίρετο γουέστερν του Χένρι Χάθαγουεϊ «Αληθινό Θράσος», είπε στο αυτί της Μπάρμπαρα Στρέιζαντ, που του έδωσε το αγαλματίδιο, «η τύχη του πρωτάρη» και χωρίς να πει πολλά-πολλά συνέχισε τη βραδιά του πίνοντας μέχρι τελικής πτώσης.

Το 1964 θα αναγκαστεί να αφαιρέσει τον ένα πνεύμονά του, αφού είχε διαγνωστεί με καρκίνο, ο οποίος τελικά τον χτύπησε τελειωτικά μετά από λίγα χρόνια και μετά από μία μακροχρόνια μάχη χτυπώντας τον στο στομάχι.

Ο παράφορος έρωτάς του με τον Γαλάζιο Άγγελο.

Ο Γουέιν είχε άστατη ερωτική ζωή, με πολλές απιστίες, κυρίως με συναδέλφους του, που ήταν και η αιτία να διαλυθούν οι δύο πρώτοι του γάμοι. Θρυλική θα παραμείνει η σχέση του με την Μάρλεν Ντίντριχ. Αν και ο Γουέιν ήταν παντρεμένος, η καυτή ηθοποιός τον έκλεψε από τη γυναίκα του, χωρίς να καταβάλει ιδιαίτερες προσπάθειες. Σύμφωνα με τη βιογραφία του «Δούκα», ο «Γαλάζιος Άγγελος» τον κάλεσε στο καμαρίνι της και όταν τη ρώτησε τι ώρα είναι αυτή του αποκάλυψε τα πόδια της, όπου είχε κρεμάσει ένα ρολόι στην καλτσοδέτα της. «Είναι πολύ νωρίς, αγάπη μου. Έχουμε καιρό» του απάντησε με νόημα. Κανένας από τους δυο δεν ενδιαφέρθηκε να κρατήσει μυστική τη σχέση τους, κάτι που εκμεταλλεύθηκε και το FBI που παρακολουθούσε στενά τη Γερμανίδα ηθοποιό για τυχόν σχέσεις της με τους ναζί.

Αντικομμουνιστής υπερπατριώτης.

Ο μύθος του Τζον Γουέιν γιγαντώθηκε στην εποχή του Ψυχρού Πολέμου, έτσι από συντηρητικός δήλωνε ανοιχτά αντικομμουνιστής. Μάλιστα δεν είναι λίγοι αυτοί που τον λοιδόρησαν υποστηρίζοντας ότι όταν κάποιοι «κρυφοκομμουνιστές» πολεμούσαν στην Ευρώπη τους ναζί αυτός «σκότωνε τους εχθρούς» της Αμερικής στα στούντιο του Χόλιγουντ. Η συμμετοχή του μάλιστα στην διαβόητη «Επιτροπή Αντιμετώπισης Αντιαμερικανικών Ενεργειών» που έστησαν οι υπερσυντηρητικοί κύκλοι του Χόλιγουντ με την αρωγή του Μακάρθι, τον έκαναν στόχο για τα κομμουνιστικά καθεστώτα, ενώ φήμες υποστήριζαν ότι ακόμη και ο Στάλιν είχε διατάξει τη δολοφονία του. Αν και στα νιάτα του είχε δηλώσει ότι ήταν σοσιαλιστής και είχε ψηφίσει τον Ρούσβελτ, ο Τζον Γουέιν ήταν από τα πρωτοκλασάτα στελέχη του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος, υποστηρίζοντας τον Νίξον και στη συνέχεια τον Ρέιγκαν, ενώ ήταν και υπέρμαχος της στρατιωτικής επέμβασης στο Βιετνάμ. Όπως έχει γίνει γνωστό, πριν τον Ρέιγκαν, του είχαν προτείνει να κατέβει για πρόεδρος των ΗΠΑ, με τους Ρεπουμπλικάνους, αλλά είχε αρνηθεί γιατί πίστευε ότι οι Αμερικάνοι δεν θα ψήφιζαν ποτέ έναν ηθοποιό για πρόεδρό τους.

Οι κορυφαίες ταινίες του.

Ο Τζον Γουέιν γύρισε πάνω από 140 φιλμ. Φυσικά και δεν ήταν όλα γουέστερν, αλλά ήταν το κινηματογραφικό είδος που τον απογείωσε, τον έκανε συνώνυμο του ήρωα του Φαρ Ουέστ και η μεγάλη του τύχη τον έφερε να πρωταγωνιστεί σε ταινίες υπό την καθοδήγηση μεγάλων σκηνοθετών, με κορυφαίο τον Τζον Φορντ.

Πέρα από τα πέντε έξι αριστουργήματα και τα πολλά ιδιαιτέρως καλά γουέστερν που γύρισε, δύσκολα θα βρεις «καουμπόικο» που έπαιξε και είναι για πέταμα – εννοείται μετά την απογείωσή του, με την «Ταχυδρομική Άμαξα» το 1939.

Ο Μύθος του Ιππικού.

Την τριετία 1948 – 1950 πρωταγωνιστεί σε τρία κλασικά γουέστερν του Φορντ, απ’ αυτά που πέρα από τις ιδεολογικές αντιρρήσεις που μπορεί να έχει κάποιος για τη θεματική τους, οι ηρωικοί άνδρες του ιππικού και οι εχθροί τους, οι Ινδιάνοι, αποτελούν υπόδειγμα σκηνοθεσίας, ρυθμού, αφήγησης, ακόμη και των δουλευμένων χαρακτήρων που πρωταγωνιστούν. Στην πρώτη ταινία χρονολογικά, στο «Οχυρό Απάτσι», ο Γουέιν υποδύεται έναν αξιωματικό ήρωα του ιππικού που υποδέχεται στο οχυρό του ως διοικητή τον θερμοκέφαλο και ελαφρώς ψυχικά διαταραγμένο Χένρι Φόντα και την κόρη του. Η αντιπαράθεσή τους θα φτάσει στα άκρα με τραγικό τέλος για τον διοικητή, που αναζητούσε έναν ηρωικό θάνατο, αλλά και μεγάλο μέρος των ανδρών του, που πήρε στο λαιμό του. Στην ταινία υπάρχουν σαφή σχόλια για την ελίτ των ανώτερων αξιωματικών, το ζήτημα των κοινωνικών τάξεων, τη σύνεση των απλών αξιωματικών και αυτών που βγάζουν το φίδι από την τρύπα, αλλά όλα αυτά στο γνωστό μοτίβο του ηρωισμού και της αυταπάρνησης των απλών ενστόλων. Ακολουθεί η «Ηρωική Επέλαση», στην οποία ο Γουέιν κρατά τον ρόλο ενός αξιωματικού του ιππικού που σε λίγες ημέρες αποστρατεύεται και θα πρέπει να κάνει την τελευταία του και επικίνδυνη αποστολή. Δίπλα του, όπως σε πολλά γουέστερν ο νεαρός και αστραφτερός Μπεν Τζόνσον, αλλά και ο γνωστός καβγατζής και μέθυσος Βίκτορ Μακλάγκεν, δύο τεράστιοι καρατερίστες. Η σκηνή που ο Τζον Γουέιν γυρίζει από μια αποτυχημένη αποστολή στο οχυρό κατάκοπος, μένει αξέχαστη. Στην τρίτη ταινία, το πασίγνωστο «Ρίο Γκράντε» ο Δούκας υποδύεται έναν βετεράνο αξιωματικό του ιππικού, σε ένα απομακρυσμένο οχυρό των συνόρων, που του έρχεται με μετάθεση ο γιος του, που έχει να δει χρόνια, χωρίς να γνωρίζει ότι έφυγε από την στρατιωτική ακαδημία. Τον γιο τον ακολουθεί από κοντά και η κλασική μάνα και σύζυγος του Γουέιν (Μορίν Ο’ Χάρα) για να τον πείσει να παραιτηθεί από το ιππικό. Και πάλι δίπλα του οι Μπεν Τζόνσον και Βίκτορ Μακλάγκλεν.

Κλασικά γουέστερν.

Το 1962 και πάλι ο Φορντ, θα γυρίσει το αριστουργηματικό «Ο Άνθρωπος που σκότωσε τον Λίμπερτι Βάλανς» με τον Τζον Γουέιν να συμπρωταγωνιστεί με τον τεράστιο Τζίμι Στιούαρτ και να καταφέρνει να σταθεί στα ίσα μαζί του, ενώ το 1967 θα παίξει μαζί με τον φίλο του Κερκ Ντάγκλας στο πολύ καλό γουέστερν «Ακατανίκητοι» που γύρισε ο Μπαρτ Κένεντι.

Ανάμεσα στα δεκάδες γουέστερν που έπαιξε ο Γουέιν ας κρατήσουμε αυτό που σκηνοθέτησε ο ίδιος, το ενδιαφέρον, «Άλαμο», το «Κομαντσέρος» που σκηνοθέτησε ο Μάικλ Κέρτιζ, αλλά και το «Ψυχές στο Βόρβορο» στο οποίο συμπρωταγωνίστησε με την Μάρλεν Ντίντριχ. Δεν πρέπει να παραλειφθεί ότι ο Γουέιν έπαιξε σε πολλά γουέστερν του σκηνοθέτη Άντριου Μακλάγκεν, έναν έμπειρο μάστορα του Χόλιγουντ, ο οποίος ήταν αρκετά κοντά στα πρότυπα του πρωταγωνιστή, δηλαδή όχι πολύ βία και αίμα και καθόλου σεξ.

Ο Μακλάγκεν γύριζε επί το πλείστον ευχάριστα γουέστερν, με αστείες στιγμές και πολλούς τσακωμούς απ’ αυτούς που γούσταραν οι αντροπαρέες της εποχής. Χαρακτηριστική είναι η ταινία «Ο Μεγάλος ΜακΛίντοκ», όπου ο Γουέιν, ένας μεγαλοκτηματίας, που έχει πολεμήσει, έχει περάσει τα πάνδεινα και προτιμά την ανέμελη ζωή ενός απλού καουμπόι από το στάτους στο οποίο έχει περιέλθει, πρέπει να αντιμετωπίσει την εν διαστάσει σύζυγό του που θέλει να τον σοβαρέψει, τη θρυλική κοκκινομάλλα Μορίν Ο΄Χάρα. Η πλάκα που έχει όταν ακούει με τρόμο ότι έχει έρθει η σύζυγός του να τον συναντήσει, αλλά και η σκηνή με το κυνηγητό που ρίχνει το ζευγάρι στο τέλος της ταινίας μέσα στην πόλη, με θεατές όλους τους κατοίκους, σίγουρα περνάνε στο ανθολόγιο με τις πιο αστείες στιγμές του γουέστερν.

Όχι μόνο γουέστερν.

Ο Τζον Γουέιν δεν γύρισε μόνο γουέστερν. Όταν λοιπόν δεν φόραγε τη μπλε στολή του ιππικού ή το πλατύγυρο καπέλο του καουμπόι, ο Γουέιν έπαιζε σε πολεμικές και αστυνομικές περιπέτειες κατά κύριο λόγο. Ηρωικές ταινίες κατά βάση, όπως τα γνωστά «Πράσινα Μπερέ» ή τα φιλμ «Φλόγες στον Ειρηνικό», «Όταν Σημάνει η Ώρα», «Σμηναρχία Θανάτου» κλπ.

Πάντως έπαιξε και κάποιες άλλες διαφορετικές ταινίες, όπως την κλασική δραματική κομεντί «Ο Ήσυχος Άνθρωπος», με την Μορίν Ο’ Χάρα και πάλι συμπρωταγωνίστρια, όπου ο Γουέιν υποδύεται έναν σύνθετο χαρακτήρα που επιστρέφει στη γενέτειρά του στην Ιρλανδία. Επίσης, έπαιξε και στις εξωτικές περιπέτειες «Χατάρι» και στο «Δρόμο των Χαμένων Εραστών», όπου θα συναντήσει ως συμπρωταγωνίστριά του τη θεϊκή Σοφία Λόρεν, αλλά δεν θα κολλήσουν ούτε κινηματογραφικά, ούτε αισθηματικά.

Έτσι ο καουμπόι αφήνει ανεξίτηλη την σφραγίδα του στο παγκόσμιο σινεμά και δείχνει έναν διαφορετικό δρόμο στους άντρες τον επομένων γενεών.

-Εάν δεν πέσει και αυτός θύμα την πολιτικά ορθής κουλτούρας.