Μόλις ένα χρόνο μετά την τρομερή επιτυχία αλλά και τον πάταγο που προκάλεσαν τα Πάθη του Χριστού, ο Μελ Γκίμπσον (Mel Gibson) βρισκόταν στις ζούγκλες του Yucatan στα σύνορα Μεξικού-Γουατεμάλας (στην Veracruz συγκεκριμένα) και γύριζε μια πολύ μυστηριώδη και περίεργη ταινία για τον προκολομβιανό πολιτισμό των Μάγια, πριν γίνουν της μόδας με το χιλιαστικό Hoax του 2012.
Με τον ελληνοπρεπέστατο τίτλο Apocalypto, που είναι αυτούσιο το Eλληνικό ευαγγελικό ρήμα “Αποκαλύπτω” και είναι όντως μια κινηματογραφική Αποκάλυψη. Ο Γκίμπσον συνέχισε την επίπονη κι άοκνη ευαγγελική κινηματογραφική “αποστολή” με αυτή την ταινία, καθώς είναι μια χριστιανική αλληγορική παραβολή, ένα άτυπο sequel των Παθών σε όλα τα επίπεδα και ταυτόχρονα παρέδωσε άλλο ένα προσωπικό κινηματογραφικό όραμα, ένα εκπληκτικό ιστορικό έπος με ωμό ρεαλισμό, alpha male πατριαρχική οπτική, φρενήρη δράση, εντυπωσιακή κινηματογράφηση και πολύ πλούσια και λεπτομερή καλλιτεχνική διεύθυνση και παράγωγη, που σε μεταφέρει στον αλλόκοτο προκολομβιανό Κόσμο των Μάγια.
Το Apocalypto είναι ένα τολμηρό πειραματικό και πρωτοποριακό σύγχρονο alpha male αριστούργημα, που παντρεύει Μοντερνισμό και Κλασικισμό, πραγματικά Αναγεννησιακό, με φοβερές κοινωνιολογικές αλληγορίες και Δεξιόστροφη οπτική της Ιστορίας και αν το είχε σκηνοθετήσει o Τarantino ή o Scorsese θα είχε αποθεωθεί και θα σάρωνε στα Oscars το 2007 και δεν θα θαβόταν όπως θάφτηκε λόγω… Μελ Γκίμπσον. Αν το The Passion of the Christ (2004) ήταν μια φορά γενναίο πειραματικό και art house το Apocalypto ήταν 100. Eίναι άλλη μια άτυπη χριστιανική ιστορία βασικά και μια ανταπάντηση του Γκίμπσον στο αντιδυτικό αντιχριστιανικό white guilt (ενοχικό σύνδρομο Λευκών) κατά της Αποικιοκρατίας, πόνεσε πολλούς και το Apocalypto, ίσως πιο πολλούς από το The Passion of the Christ.
Θεωρώ ότι ο Γκίμπσον διάλεξε την συγκεκριμένη ιστορική περίοδο και τοποθεσία παρά τις δυσκολίες, για να αποφύγει όσο το δυνατόν το μίσος και την πόλωση που έφαγαν οι προηγούμενες ταινίες του και να μπορέσει να διηγηθεί αυτά που ήθελε πιο υποβολιμαία, αν και πάλι έφαγε τρελό κομπλεξισμό από μερικές Αννούλες (κυρίως αριστερούληδες) που το βρήκαν ρατσιστικό ιστορικά ανακριβές σύμφωνα με τα σκατά και τα ανιστόρητα ψευδή που έχουν στο κεφάλι τους και είχε σκάσει και η σύλληψη του Γκίμπσον λόγω DUI (οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ), λίγους μήνες πριν βγει και έδεσε το γλυκό. Δυστυχώς η ταινία ψιλοθάφτηκε και δεν έγινε ταινία-γεγονός της χρονιάς όπως το Braveheart και Τα Πάθη του Χριστού, και όπως πραγματικά του άξιζε. Πάντως κανείς δεν τόλμησε να την κατηγορήσει για ελλιπή κινηματογραφική μαστοριά ή για την αξία της, που είναι απλά καταπληκτική. Αν δεν υπήρχε πολιτικός χρωματισμός και κομπλεξισμός, η ταινία πιστεύω θα ήταν γύρω στο 8.5 στο Imdb κι όχι στο 7.8 που είναι ικανοποιητικό αλλά μοιάζει λίγο. Φριχτά υποτιμημένη και παραγνωρισμένη, σνομπαρίστηκε με μόνο 3 υποψηφιότητες για τρομερό ήχο κι ηχητικά εφέ και το πολύπλοκο και εντυπωσιακότατο make up. Αν έβγαινε 5 χρόνια πιο πριν όταν ο Γκιμπσον δεν είχε πατήσει “κάλους” στο Hollywood, θα είχε περισσότερες υποψηφιότητες και βραβεία.
Το Μάγια έπος του Γκίμπσον είναι μια τέρμα αντισυμβατική και ριψοκίνδυνη art house ταινία και κινηματογραφικά και ακαδημαϊκά και πολιτικά, που πάει κόντρα στα στα ρεβιζιονιστικά αριστερόστροφα αφηγήματα της σύγχρονης ιστοριογραφίας, περί αποικιοκρατών Λευκών διαβόλων, της κακιάς Αποικιοκρατίας δηλαδή, καθώς και των “κακών” Κονκισταδόρων ή περί κατατρεγμένων γενοκτονημένων ιθαγενών της Αμερικής, που δυστυχώς είναι και η επικρατούσα άποψη στην πλειοψηφία του Κόσμου. Το Apocalypto έγινε για να καταρρίψει με γενναιότητα αυτούς τους μύθους και να μας αποκαλύψει την πραγματική φύση των Μεσοαμερικανικών πολιτισμών, που ήταν πολιτισμοί με κουλτούρα βίας, αίματος, πολέμου, απανθρωπιάς, σκοταδισμού, δεισιδαιμονίας, μαζικής παράκρουσης και γενικότερης φρίκης, ειδικά κατά τις ύστερες φάσεις τους και δεν έχουν σχέση με το πρότυπο του εξευγενισμένου ιθαγενούς όπως μας περάσαν.
Ο Γκίμπσον έκανε επίσης ένα πρωτόγονο και συναρπαστικό action movie τύπου Rambo και Predator, με κάτι από καταδιώξεις του Mad Max και Ολικής Επαναφοράς, σε σκηνικό εξωτικού ενός καταρρέοντος Πολιτισμού στο Β’ μέρος της ταινίας. Γυρισμένο στην Yucatec, χρησιμοποιώντας την νεκρή γλωσσά των Μάγιας και με εξ’ ολοκλήρου ethnic cast Ιθαγενών ηθοποιών.
Το Apocalypto φυσικά δεν είναι μόνο action, αλλά και μια μελέτη πάνω στην προχριστιανική παγανιστική βαρβαρότητα, την σάπια πλευρά της ανθρώπινης ψυχής και ανθρώπινης ιδιότητας κι εμπειρίας, καθώς και τις συνθήκες κατάρρευσης ενός θνήσκοντος πολιτισμού, που μαστίζεται από εμφυλίους, εσωτερικούς διωγμούς, ξηρασία, θρησκοληψία, δεισιδαιμονίες στα όρια της παράκρουσης, αφόρητη πείνα, πανδημίες α λα Κινεζικό Ιό και γενικότερη πολιτισμική σήψη. Κάτι που θυμίζει αρκετά και τον σύγχρονο Κόσμο μας κι είναι υπενθύμιση και κυρίως προειδοποίηση του Γκίμπσον, για την πορεία μας στο παρόν αλλά και μέλλον. Όμως είναι επίσης άλλη μια πανανθρώπινη και παραδοσιοκρατική ιστορία ενηλικίωσης, ανδρισμού, αφοσίωσης στην οικογένεια και φυλή, αλλά και ύμνος στην αντίσταση εναντίον μιας δεσποτικής άρχουσας τάξης κατά την διάρκεια των κατακλυσμικών συνθηκών μιας εποχής κατάρρευσης, στο λυκόφως του πολιτισμού των Μάγια.
Η ταινία ξεκινά με την διάσημη ρήση του ιστορικού W. Durant “Κανένας μεγάλος πολιτισμός δεν καταρρέει, αν δεν καταρρεύσει πρώτα εκ των έσω” κι’ αμέσως ο Γκίμπσον μας εισάγει με ένα εμβυθιστικό πλάνο στις λιανές του τροπικού δάσους, που παίζει έναν άτυπο δεύτερο ρόλο στην ταινία, καθώς ήταν στο επίκεντρο της κοσμοαντίληψης και θρησκείας των Μάγιας και έτσι ξεκινά μια ακατάπαυστη μοναδική διαδρομή στο χαμένο και μυστηριώδη κόσμο της προκολομβιανής Αμερικής.
Η πρώτη σκηνή του κυνηγιού του τάπιρου, λειτουργεί ως προοικονομία κι αλληγορία για το τι μας περιμένει στην συνεχεία και ταυτόχρονα σκιαγραφεί τις ανθρώπινες σχέσεις των ιθαγενών ηρώων της ταινίας, τους εξανθρωπίζει και μας τους κάνει πιο οικείους, καθώς βλέπουμε ότι έσπαγαν πλάκα με φάρσες μεταξύ τους κατά την διάρκεια καθημερινών εργασιών τους, όπως το κυνήγι καθώς οι “Έλληνες” της Αμερικής, δεν γνώριζαν ούτε την κτηνοτροφία, αλλά ήταν τροφοσυλλέκτες -κυνηγοί, αλλά κι ότι είχαν και ζητήματα σεξουαλικής φύσης καθώς και κακές πεθερές. Ήταν πάντως ΠΘΟ (Πατρίς-Θρησκεία -Οικογένεια) οι χωρικοί ιθαγενείς με τον τρόπο τους, εντελώς ΠΘΟ στην αρχετυπική μορφή του τρίπτυχου. Τα πρώτα εισαγωγικά 20 λεπτά της ταινίας είναι λιγάκι ότι να ‘ναι και κάποιοι ίσως βαρεθούν κι αναρωτηθούν “τι βλέπω τώρα…”.
Με τον Γκίμπσον να μην βιάζεται να μπει στο ψητό, αλλά να θέλει να μας δείξει τον ειδυλλιακό νατουραλιστικό τρόπο ζωής και τις κοινωνικές και οικογενειακές σχέσεις στο μικρό χωριό του αρχετυπικού ήρωα της ταινίας, του Jaguar Paw που είναι κάτι σαν το χωριό του Αστερίξ, απομονωμένο από έξω κόσμο. Ο Jaguar Paw, ο Ιαγουροπόδαρος σε ελεύθερη μετάφραση, είναι ένας νέος οικογενειάρχης και γιος του αρχηγού του χωριού κι ο οποίος ζει την ζωούλα του ανέμελα, όπως και οι υπόλοιποι. Αυτή η ανεμελιά διακόπτεται απότομα όταν συναντούν τυχαία στο δάσος ταλαιπωρημένους νομάδες- πρόσφυγες, οι οποίοι εκδιώχθηκαν από τα μέρη τους από μια άγνωστη κι αδιόρατη σκοτεινή δύναμη και είναι προπομποί της επερχόμενης καταστροφής.
- Taxi Driver (1976)
- Οι Άγιοι της Εκκλησίας στη μικρή και τη μεγάλη οθόνη
- Hacksaw Ridge: Η Δύναμη της Πίστης
Αν και ο πατέρας του προσπαθεί να τον καθησυχάσει και λέει να γίνει μάγκας και να μην φοβάται, ο Jaguar Paw έχει δυσοίωνα προαισθήματα και ενορατικά προφητικά όνειρα επικείμενου ολέθρου που κυριολεκτικά του λένε ότι έρχεται Πόνος, πάντα με τη καταπληκτική σουρεαλιστική αριστοτεχνική τεχνοτροπία του Γκίμπσον και τα οποία δεν αργούν να επαληθευτούν.
Η σκηνή της μάζωξης με την εξιστόρηση του παραμυθιού του πρωτοπρεσβυτέρου μονόχειρα για την αδηφάγο απληστία του ολετήρα Ανθρώπου ,δηλαδή των Εξουσιαστών, επίσης είναι προοικονομία του Γκίμπσον, λίγο πριν την εισβολή των Holcane πολεμιστών κι είναι κάτι σαν μνημόσυνο, κάτι σαν last dance αποχαιρετιστήριο party, καθώς το 99% των κάτοικων του χωριού θα πεθάνει…
