Γύρω στα Χριστούγεννα του 1973 έκανε πρεμιέρα μια ταινία τρόμου που θα άλλαζε για πάντα τις ταινίες τρόμου, το Σινεμά το ίδιο και θα γινόταν από τότε συνώνυμη της ανατριχίλας και το απόλυτο αξεπέραστο κλασικό scary movie που θα καθόριζε τα θρίλερ πριν καν υπάρξει ο όρος θρίλερ με την σημερινή του έννοια. Μέχρι τότε το τρομαχτικότερο που είχε δει το κοινό ήταν οι προπολεμικές ταινίες φρίκης όπως τις έλεγαν κυρίως της Universal με Δράκουλα του Λουγκόζι, Φρανκενστάιν, λυκανθρώπους, μούμιες κτλ, ή τις ταινίες της βρετανικής Hammer με Christopher Lee ως Δράκουλα το Ψύχω του Hitchcock, άντε και η Νύχτα των Ζωντανών Νεκρών του Ρομέρο και φυσικά το Μωρό της Ρόζμαρι, που μοιράζεται σατανική θεματική αλλά είναι πιο πολύ ψυχολογικό θρίλερ με κοινωνιολογικές προεκτάσεις και δεν συγκρίνεται με την ένταση και το tour de force του τρόμου του Εξορκιστή αν και θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο Πολάνσκι άνοιξε τις Πύλες της Κολάσεως για τον Εξορκιστή και “ζέστανε” το κοινό…
Δύο άνθρωποι βρίσκονται πίσω από αυτό τον θρίαμβο του τρόμου ο William Peter Blatty, ο συγγραφέας του ομώνυμου βιβλίου που εμπνεύστηκε από μια αληθινή ιστορία εξορκισμού που συνέβη την δεκαετία του ’40 με θύμα αγόρι και όχι κορίτσι και όντας απομονωμένος σε βαρύ πένθος λόγω θανάτου της μητέρας του, κάτι που επηρέασε το mood βιβλίου και ταινίας, καθώς η απώλεια της μάνας είναι από τις πιο σκοτεινές και επίπονες εμπειρίες που βιώνουμε στη ζωή. και ο δεύτερος βασικός συντελεστής ήταν ο 37χρονος William Friedkin φρέσκος και φορμαρισμένος από Όσκαρ Σκηνοθεσίας του πρωτοτύπου και νευρώδους The French connection (1971) με τον Gene Hackman, που όπως και ο Εξορκιστής ήταν μπροστά από την εποχή του.
Έτσι ο Friedkin -ως γνήσιος εκπρόσωπος μια nouvelle vague του Hollywood, που αποτελούνταν από Κόπολα, Σκορσέζε, Ντε Πάλμα, Σπίλμπεργκ, Τζορτζ Λουκάς κ. α.- πρωτοτύπησε και σκηνοθέτησε μια ταινία με υπερφυσικό – μεταφυσικό πυρήνα με μηδενιστική πυγμή, ως αγνωστικιστής άθεος, αν και πολιτισμικά ήταν Εβραίος της Ουκρανίας, με στυγνό ρεαλισμό καθημερινότητας σινεμά του ’70 κάτι που πολλαπλασίασε την αίσθηση του τρόμου της ταινίας και κατάφερε κάτι στο οποίο πολλά θρίλερ αποτυγχάνουν, να σε πείσει ότι αυτό που βλέπεις στην οθόνη υπάρχει, έστω για τις 2 ώρες της ταινίας.
Ελάχιστα θρίλερ σε πιάνουν και σου μένουν όπως ο Εξορκιστής και δεν είναι τυχαία η τεράστια εισπρακτική επιτυχία του γύρω στα 2 δις δολάρια σε σημερινές τιμές και η εκτόξευση της φήμης του στο συλλογικό ασυνείδητο και στην μαζική κουλτούρα επί 50 χρόνια και κανένα reboot του It (2017) δεν τον ξεπέρασε όπως λένε διάφοροι άσχετοι από σινεμά Zoomers.
Προσωπικά έκανα το “ανδραγάθημα” να το δω με φίλο μου στα 13, μόνος ούτε για πλάκα δεν θα το έβλεπα….Περιττό να πω ότι εκεί γύρω στην μέση ταινίας φρικάραμε και οι δυο και ήταν σαν να το βλέπουμε μόνοι και το είδα και σε βίντεο με οθόνη 20 ιντσών της πλάκας, δεν μπορώ να φανταστώ πως ήταν σε παλαιομοδίτικη αίθουσα προβολής ή μάλλον μπορώ, καθώς υπάρχουν ντοκουμέντα από αντιδράσεις της Γενιάς των Λουλουδιών που λιποθυμούσαν και εγκατέλειπαν έντρομοι της αίθουσες. Μερικοί έπαθαν και καρδιακές προσβολές και είναι δύσκολο να κάνεις κάποιον να λιποθυμήσει πόσο μάλλον να πεθάνει από το φόβο του, ειδικά στο κλίμα του “Make Love not War” και της Χίπικης υποκουλτούρας και αυτό με κάνει να σκεφτώ πόσο αντισυστημικός counter culture και punk πριν καν δημιουργηθεί το punk ήταν ο Εξορκιστής, πόσο black pilled… 50 χρόνια μπροστά μην πω 100 ,για αυτό δεν ξεπερνιέται μέχρι σήμερα.
Η μαγκιά της ταινίας είναι ότι σε κάνει να νιώσεις άβολα πέρα από κάθε φαντασία και πέρα από τον τρόμο που σε κάνει να νιώθεις σου παρουσιάζει τι θα πει δαιμονική ενεργεία και τι συμβολίζει αυτή, έστω αλληγορικά έστω λαογραφικά κι όλα σχεδόν σε ασυνείδητο επίπεδο, καθώς ακόμα και οι πιο αργές και άσχετες σκηνές έχουν μια απόκοσμη ανατριχιαστική ατμόσφαιρα, κάνοντας σε να νιώθεις πως η τελική μάχη έρχεται σταδιακά και αργά.
Δεν πρόκειται για slasher θρίλερ δράσης, αλλά ο ρυθμός είναι σχετικά αργός και σε σημερινούς millenialls και zoomers που είναι συνηθισμένοι σε πιο εύπεπτες ταινίες θρίλερ όπως το Conjuring ίσως φανεί και βαρετή. Ειδικά το πρώτο μέρος της εισαγωγής που χτίζει μέχρι την πλήρη δαιμονική κατάληψη της μικρής Ρέγκαν από τον Pazuzu και όχι τον βιβλικό Σατανά όπως νόμιζα όταν την πρωτοείδα, κάτι που με χάλασε να πω την αλήθεια.
Ίσως ο Blatty δεν ήθελε να μπλέξει με την Βίβλο και να γίνει βλάσφημος και γενικά να περιοριστεί, ίσως ήθελε να πλησιάσει και μη χριστιανούς ή απλά να ενισχύσει την άγνωστη μυστικιστική προέλευση του Κακού… γενικά παρατηρώ μια τάση σατανιστικών death metal συγκροτημάτων, μυστικών κοινωνιών, μασονικών Στοών όπως η περίφημη Skulls&Bones να λατρεύουν δευτερεύοντες Δαίμονες όπως ο Μολώχ ή ο Baphomet ή ο Ασμοδαίος παρά τον original βιβλικό Σατανά της Καινής Διαθήκης ο οποίος θα λέγαμε είναι light καθώς κάνει μια-δυο παρουσίες μόνο κι αυτές όχι τόσο τρομαχτικές, με στόχο τον πειρασμό σε Έρημο και Γεσθημανή, όπως γαματα παρουσιάζει ο Μελ Γκίμπσον στα Πάθη του Χρίστου. Ο βιβλικός Σατανάς σπάνια παρουσιάζεται με τρομαχτική μορφή ώστε να τρομάξει, πιο πολύ με θελκτική μορφή παρουσιάζεται, όπως αναφέρει και ο Άγιος Αντώνιος στο οποίο παρουσιαζόταν στην έρημο ως γυναικάρα για να τον δελεάσει ή ακόμα και ως Άγγελος ή Παναγιά όπως αναφέρουν άλλοι Άγιοι και καλόγεροι. Ίσως ο Blatty ήθελε να ανασύρει προχριστιανικές παγανιστικές δοξασίες και ειδωλολατρικές δεισιδαιμονίες και να ανεβάσει το πήχη του Εξορκισμού από τους Καθολικούς παπάδες, αν και νομίζω ότι ήθελε να απεμπλακεί από τους φανατικούς Ευαγγελιστές οι οποίοι μετέφρασαν την ταινία ως Σατανιστική τελετή ,που “σατάνιασε” τον κόσμο και την μποϋκόταραν, μια συχνή αντίδραση θρησκόληπτων Αμερικανών που αρνούνται να την δουν ως σήμερα.
Τώρα που είπα παπάδες, πως στο διάολο (pun intended) δεν έκανε τον Father Karras Ελληνορθόδοξο, όντας και Έλληνας στο βιβλίο, με ιερό σχήμα, καλυμμαύχι, μακρύ μαλλί και γένια -όλα κανονικά- καθότι τονίζεται η ελληνική καταγωγή του; Δηλαδή ο Κάρας ήταν από την Σύρο; Θα ήταν 100 φόρες πιο επιδραστικός ένας συνδυασμός Ορθόδοξου τελετουργικού και Καθολικού από τον Μέριν σε 2η φάση. Αλλά οk η αψίδα χαρακτήρα του Karras είχε να κάνει με την ολιγοπιστία και την αμφισβήτηση των Πιστεύω του και ήταν και ορθολογιστής επιστήμονας υποτίθεται, δεν θα ταίριαζε να είναι Ελληνορθόδοξος “Σαμάνος”. Ίσως του Μέριν θα του πήγαινε πιο πολύ ως ο ηλικιωμένος μπαρουτοκαπνισμένος βετεράνος, που έρχεται σε βοήθεια εναντίον του δαίμονα των ανέμων και της Ανατολής Pazuzu. Ίσως η μάνα του Κάρας ήταν Ορθόδοξη και ο Κάρας αφομοιώθηκε και έγινε Ουνίτης και στο τέλος Καθολικός κανονικά, άλλη μια προδοσία και εγκατάλειψη στην μάνα του που εργαλειοποιείται από Pazuzu ώστε να πλήξει την πίστη του στον Θεό… Πολύ ΠΘΟ Ο Blatty “φασιστόμουτρο” μάλλον…
Για να καταλάβετε τι λέω σκεφτείτε την ανατριχιαστική σκηνή που αρχίζει ο Δαίμονας και μιλά ΕΛΛΗΝΙΚΑ, με την φωνή της πεθαμένης μάνας του Karras…μιλάμε για αδιανόητο επίπεδο ανατριχίλας για εμάς ειδικά ως Έλληνες. Χρειαζόταν περισσότερο ελληνορθόδοξο στοιχείο η ταινία είναι η αλήθεια, κάτι που βλέπουμε στο απίστευτα πανάθλιο Exorcist II: The Heretic (1977) ελάχιστα, όταν πηγαίνουν στην Αιθιοπία. Άτοπο και άκυρο, αν έγραφα το sequel θα το τοποθετούσα στο Άγιο Όρος ή στα Μετέωρα ή στο Σινά ή και στους Άγιους Τόπους ή πίσω στο Ιράκ κάτι που περίπου πήγαν να κάνουν τα μεταγενέστερα ατυχή και μετριότατα prequel για τον πατέρα Μέριν.
Καθοριστική ήταν και η επιλογή να ντουμπλαριστεί η 12χρονη Linda Blair από την βετεράνο ραδιοφωνική (κυρίως) ηθοποιό την Mercedes McCambridge (παρότι η Blair έπαιξε εκπληκτικά) αφού της στέρησε το Όσκαρ εξαιτίας του ντουμπλαρίσματος. H φωνή του Pazuzu είναι ουσιαστικά η ταινία, τρομερός ο αντίκτυπος στο τελικό αποτέλεσμα. Το σενάριο, η σκηνοθεσία, το cast, η φωτογραφία, τα εφέ, το εκπληκτικό make up, όλα τέλεια, αλλά χωρίς αυτή την πραγματικά ανατριχιαστική φωνή, ο Εξορκιστής δεν θα είχε ούτε το 10% της επίδρασης που είχε και βγήκε με τεχνικές method που εξάντλησαν την McCambridge, που ήταν διαρκώς πιωμένη καπνίζοντας σαν φουγάρο και επίσης κατέβαζε δεκάδες ωμά αβγά για να παράξει αυτή την φωνή που θυμίζει τρελαμένη Trump hater και επίσης παράχθηκε με φοβερό μιξάζ με κραυγές σφαζόμενων γουρουνιών, λιονταριών, τσακαλιών και αληθινών εξορκισμών από το Βατικανό. Ιδιοφυής ερμηνεία καθώς προσποιήθηκε μέχρι και οργασμό(!) σε κάποια σημεία.
Πραγματικά έπρεπε μαζί η Linda Blair και η McCambridge να έπαιρναν Όσκαρ (εξ ημισείας), αλλά το στούντιο έκανε την ανοησία να αποκρύψει αρχικά την McCambridge από τους τίτλους και έγινε μπέρδεμα με Ακαδημία. Εννοείται πάντως ότι η Linda Blair έπαθε ότι πάθανε όσοι παίξανε το Χριστό (αν και έπαιξε το αντίθετο του Χριστού). Μια μορφή περίεργης κατάρας, καθώς η καριέρα της πήρε την κατηφόρα παίζοντας μέχρι και σε σοφτ πόρνο του ’80 και ’90.
Ο Εξορκιστής έχει μια παράδοξη βαθιά θρησκευτικότητα. Ο μόνος που έπαιξε τον Χρίστο και έκανε καριέρα είναι ο Max von Sydow που έπαιξε τον Χρίστο στο μέτριο ‘Η Ωραιότερη Ιστορία του Κόσμου’ (1965) και πάντα -επειδή το είχα δει πριν τον Εξορκιστή- ως παιδάκι με έκανε να νιώθω πιο άνετα πιστεύοντας ότι ο Μέρριν ήταν ο Χριστός. Ίσως για αυτό πήρε και το ρόλο, αν και μάλλον μέτρησε περισσότερο η προϋπηρεσία του στην 7η Σφραγίδα του Bergman και όντας σχετικά νέος τον γέρασαν με το εκπληκτικό make up που επίσης δεν πήρε Όσκαρ (WTF!;!;) Από τις μεγαλύτερες κλοπές των Όσκαρ. Τόσο πετυχημένο που νομίζεις ότι ο Sydow γεννήθηκε γέρος, σαν τον Αλέφαντο (RIP) ή τον Γεωργίου ένα πράμα.
Στο ρόλο της μητέρας της μικρής Regan το στούντιο ήθελε μια σταρ ηθοποιό, τελικά τον πήρε το ρόλο η Ellen Bernstein που ήταν από τις ηθοποιούς που ήταν σε άνοδο την δεκαετία του ’70, καθώς πήρε Όσκαρ την επόμενη χρόνια από τον Εξορκιστή για το ‘Alice Doesn’ t Live Here Anymore’ του Σκορσέζε. Βεβαία ταλαιπωρήθηκε για την τέχνη της, στον Εξορκιστή καθώς στη σκηνή που την απωθεί η πλέον δαιμονισμένη Regan, χτύπησε κανονικά και η κραυγή πόνου είναι κανονική.
Ο Friedkin έγινε σατράπης στα γυρίσματα ώστε να πετύχει αυτό που ήθελε. Δεν λυπήθηκε και δεν κόλλησε πουθενά ούτε όταν έβαζε την Blair να την τινάζουν στο κρεβάτι, ούτε όταν την έβαλε να προσποιηθεί αυνανισμό με τον Σταύρο -12 χρόνων κοριτσάκι-, ούτε όταν την είχε με μια πυτζαμούλα με -20 μέσα στο δωμάτιο με βιομηχανικό κλιματισμό που έφερε για να πετύχει το εφέ της παγωνιάς, ότι έκανε δηλαδή και ο Μελ Γκιμπσον όταν γύριζε τα Πάθη του Χριστού κατά σατανική σύμπτωση (no pun intended).
Για το ρόλο του πατρός Lankester Merrin το στούντιο ήθελε τον Marlon Brando, φρέσκο φρέσκο από την τεράστια επιτυχία του Νονού, αλλά ο Friedkin δεν ήθελε τόσο διάσημους που θα στερούσαν από το ρεαλισμό που ήθελε να επιτύχει. Ακόμα και τον Jack Nicholson απέρριψε για Father Κarras, που δεν ήταν και τόσο διάσημος τότε. Τελικά τον ρόλο τον πήρε ο Jason Miller που μοιάζει και για Έλληνας και καθότι δεν έκανε μεγάλη καριέρα, έμεινε για πάντα ως Father Κarras και είναι πολύ καλός στο ρόλο χωρίς overacting, που ήταν παγίδα σε μια τέτοια ταινία.
Στην ταινία παίζουν και 2 Ελληνικής καταγωγής ηθοποιοί ο γνωστός Τίτος Βανδής στο ρόλο του θείου Κάρας, που είχε καταφύγει στην Αμερική επειδή ήταν commie και φοβόταν την Χούντα και την Γυάρο και παίζει την τυπική καρικατούρα Ελληνοαμερικανού και φυσικά η Μάνα Κάρας κατά κόσμο Βασιλική Μολιάρου, που πέθανε σχεδόν αμέσως μετά τα γυρίσματα και φούντωσε τις φήμες για κατάρα των συντελεστών της ταινίας, και φυσικά ακούμε και την θρυλική Ρίτα Σακελλαρίου να τραγουδά το εμβληματικό της κομμάτι “Ιστορία μου Αμαρτία μου” στο ραδιόφωνο της μάνας Κάρας, κάτι που επίσης φέρνει την ταινία πιο κοντά σε επίπεδο ρεαλισμού ειδικά για όλους τους Έλληνες.
Βεβαία δεν είναι μόνο ο θάνατος της μάνας του Κάρας στην πραγματικότητα. Aστικοί θρύλοι γεννήθηκαν για τα γυρίσματα της ταινίας με δεκάδες αναφορές για παραφυσικά φαινόμενα, περίεργα ατυχήματα, ασθένειες και θανάτους που ακολούθησαν και γενικά μιας κατάρας που ενέπεσε στους συντελεστές αν και πιστεύω ότι είναι λογική αντίδραση του κόσμου λόγω θεματικής της ταινίας. Αυτές οι φήμες και η σύνδεση συμπτώσεων, ιντριγκάρει ως ιδέα ότι όσοι κάνανε την ταινία είναι καταραμένοι και “σατανιασμένοι”. Αν και αυτά που πέρασε στα γυρίσματα η Blair δεν ήταν τίποτα σε σχέση με τον πανικό που ακολούθησε από Ευαγγελιστές φανατικούς, που της έστελναν απειλές γιατί αποθέωσε τον Σατανά όπως ισχυρίζονταν και γενικά είναι απίστευτο που δεν τρελάθηκε με όλο αυτό το hype επί δεκαετίες, μάλλον γιατί το αγκάλιασε ως τεράστιο κατόρθωμα -που είναι- και πλέον σήμερα έχει απόλυτο cult status ειδικά στους fans και συμμετέχει σε events για την ταινία, παρότι την χαντάκωσε ως ηθοποιό και της ψιλοκατέστρεψε την καριέρα αφού οπού την έβλεπαν έλεγαν το κοριτσάκι από τον Εξορκιστή, ακόμα και στα σοφτ πόρνο που έκανε με την Σύλβια Κριστέλ την γνωστή Εμμανουέλα.
- Taxi Driver (1976)
- Οι Άγιοι της Εκκλησίας στη μικρή και τη μεγάλη οθόνη
- Hacksaw Ridge: Η Δύναμη της Πίστης
Για την μουσική τι να πούμε. Το Tubular Βells του Michael Oldfield έχει συνδεθεί τόσο με την ταινία που όλοι ανατριχιάζουμε όταν το ακούμε αν και το soundtrack της ταινίας δεν είναι το τυπικό soundtrack, καθώς ο Friedkin το ήθελε μινιμαλιστικό, να μην επισκιάζει τις σκηνές και τον ρεαλισμό και χρησιμοποίησε συνθέσεις του Πολωνού avant guarde grand guignol σύνθετη Krzysztof Penderecki, που θα τον χαρακτήριζα Jackson Pollock της μουσικής του τρόμου. Κάποιες μεταγενέστερες συνθέσεις του είναι σαν να έχεις απευθείας σύνδεση με την Κόλαση… ο τύπος ήταν το Death Metal της κλασικής μουσικής, πραγματικά ο κατάλληλος άνθρωπος για Εξορκιστή. Όπως και ο Jack Nitzsche που επίσης έγραψε για την ταινία και ψιλοργάνωσε μουσικά την ακατάσχετη οργασμική φρικαλεότητα του Penderecki αν και η αλήθεια είναι, πλην Tubular Bells κανείς δεν προσέχει την μουσική της ταινίας που επίτηδες είναι παρασκηνιακή και υποσυνείδητη.
Σε μικρότερους αλλά χαρακτηριστικούς ρόλους βλέπουμε τον Lee J. Cobb τον βετεράνο τότε ηθοποιό στο ρόλο του ντετέκτιβ που διερευνά τα παράξενα φαινόμενα στο σπίτι των MacNeil. Να πω την αλήθεια τον ψιλοβαριέμαι.
Είναι από τα αδύναμα αλλά καίρια σημεία της ταινίας που πρέπει να υπάρχουν για να συνεχιστεί η πλοκή όπως και η κάπως cringe τελική σκηνή που γίνεται φιλαράκι με τον παπά συνάδερφο του Κάρας, τον πάπα που τον εξομολογεί στο εμβληματικό σοκάκι με τις πιο ανατριχιαστικές σκάλες ever και υποτίθεται συμβολίζει την νίκη του Κάρας, καθώς συνεχίζει η φιλία μεσώ του άλλου πάπα. Παπάς και Μπάτσος Συμμαχία, πατριαρχικά αρχέτυπα του Υπερεγώ που λέει και ο Φρόιντ, Πατριαρχία saves the World. Βασικά σώζει την μοντέρνα Άθεη liberal μονογονεϊκή οικογένεια της ελιτίστριας μάνας και της παραμελημένης κόρης από το Κακό και τις δυνάμεις του Μαρασμού μεσώ προσωπικής θυσίας, η Ιστορία του Κόσμου εν συντομία δηλαδή, πολύ “φασίστας” και φαλλοκράτης μισογύνης ο Blatty.
Η πνιγηρή χωροταξία της ταινίας στην Georgetown της Washington DC, παίζει ένα επίσης ιδιότυπο ρόλο και επιτείνει την ανατριχιαστική ατμόσφαιρα και αν το καλοσκεφτούμε το 60% της ταινίας είναι γυρισμένο σε ένα συνηθισμένο αμερικάνικο μεσοαστικό σπίτι της East coast, όπου εγκαταστάθηκαν οι πρώτοι άποικοι και συνέβησαν και τα Witch hunts από τους Πουριτανούς του Σάλεμ. Ούτε στο πύργο του Δράκουλα βρισκόμαστε ούτε σε κάποιον βάλτο, ούτε σε πιο εμφανή μέρη, όπως συνήθιζαν οι ταινίες τρόμου ως τότε, αλλά σε ένα απλό σπίτι με ένα απλό κοριτσάκι που γίνεται η ενσάρκωση του Κακού της ίδιας της Φρίκης και σε φρικάρει όσα χρόνια κι αν περάσουν όσο ορθολογιστής άθεος κι αν είσαι. Πάντα όποτε τύχει να ξαναεπισκεφτείς την ταινία νιώθεις την ίδια άβολη ανατριχίλα, όχι βεβαία το ακραιφνή τρόμο που νιώθεις ως έφηβος που είσαι και πιο ανοικτός σε παραφυσικά φαινόμενα και ίσως είσαι πιο θρησκευόμενος, αλλά μια πιο μεστή άβολη ανατριχίλα από πράγματα που σου μεταφέρει η ταινία και ούτε καταλαβαίνεις σε τελείως υποσυνείδητο επίπεδο.
Ο Εξορκιστής δεν είναι ταινία …είναι εμπειρία, είναι roller coaster στα έγκατα της Φρίκης, των ασυνείδητων φοβιών και του Τρόμου καθώς και προαιώνιων πολιτισμικών διδαχών και προαιώνιων αναπόδραστων δεισιδαιμονιών. Σε πιάνει από παντού ακόμα και άθεος αγνωστικιστής αν είσαι. Σε πιάνει από φοβία αρρώστιας, φοβία απώλειας ελέγχου που είναι στην ουσία η Δαιμονική κατάληψη, αν το δούμε αλληγορικά, σε πιάνει από φοβία του αγνώστου που εισβάλλει σε ένα ανύποπτο κατά τα άλλα «ασφαλές» περιβάλλον. Εκεί βρίσκεται η δύναμη της ταινίας, σου λέει το Κακό είναι παντού και κανείς δεν είναι ασφαλής. Επίσης σε πιάνει από οιδιπόδεια συμπλέγματα καθώς στο κέντρο της ταινίας είναι η σχέση της Regan με την μητέρα της, το άγχος της ενηλικίωσης και της εισόδου στην εφηβική ηλικία. Ίσως να είναι και μια αλληγορία της αφύπνισης της γυναικείας σεξουαλικότητας και ορμονών σε ένα μονογονεϊκό περιβάλλον, όπου λείπει το πατρικό πρότυπο και που ίσως αναπληρώνεται και διαστρέφεται από την παρουσία του δαίμονα Pazuzu.
Πιστεύω είναι μια αντιφεμινιστική πινελιά του William Peter Blatty, καθώς ταυτίζει την γυναικεία φύση με τον Pazuzu να τον παίζουν τρείς γυναίκες και όχι τυχαία (Linda Blair, η φωνή και η αληθινή μορφή του Pazuzu). Ένας “μισογυνισμός” που ανάγεται στις απαρχές των Αβρααμικών θρησκειών. Επίσης υποπλοκή με οιδιπόδειες προεκτάσεις είναι και η σχέση του Κarras με την Ελληνίδα μάνα του, που επίσης σφυροκοπά οιδιπόδεια συμπλέγματα και ενδόμυχες φοβίες (απώλεια μάνας) με αποκορύφωμα το θάνατο της τελικά, πάνω στον οποίο σπεκουλάρει ο Pazuzu ώστε να τρελάνει τον Κarras και να αναγκαστεί να φωνάξει τον Merrin και να αποτύχει ο εξορκισμός. Όταν αρχίζει να μιλάει Ελληνικά ο Δαίμονας, πιστεύω όλοι οι ελληνόφωνοι φρικάρουν λιγάκι παραπάνω από τους υπόλοιπους. Εγώ τουλάχιστον την θεωρώ extra ανατριχιαστική, όταν λέει το «Ντίμη αγόρι είσαι πολύ κουρασμένος πρέπει να πας στο κρεβάτι σου…» σε κείνο το σημείο η ταινία «στέλνει» όλους τους ελληνόφωνους σε ένα πολύ άβολο μέρος… Όπως και ολόκληρη η ταινία που σκοπός της είναι να νιώσεις άβολα και όχι μόνο για τις 2 ώρες αλλά… στο διηνεκές.
Ο Friedkin έφερε την Κόλαση στον πραγματικό Κόσμο και κατέδειξε την παρουσία του απόκοσμου Κακού στον Κόσμο μας, παρουσίασε σε περίπου δύο ώρες την δύναμη του Κακού, όπως και ο Μελ Γκίμπσον αντίστοιχα την δύναμη του Καλού και του Χριστιανισμού στα Πάθη του Χριστού. Ταινία-φαινόμενο που όταν βγήκε κανείς δεν είχε δει ή φανταστεί παρόμοια κινηματογραφική εμπειρία στα όρια του κινηματογραφικού Σαδομαζοχισμού. Χωρίς τις απίστευτα gore σκηνές ή την τρελή δράση, αλλά με μια ανυπέρβλητα ανατριχιαστική ατμόσφαιρα που επιτείνεται από το εμβληματικό πια Tubular bells μουσικό theme.
Το πολιτισμικό αποτύπωμα της ταινίας φαίνεται κι από τα επίκαιρα της εποχής από το κοινό του 1973, όταν έβγαινε από τις αίθουσες καθώς είδαν κάτι πρωτοποριακό που δεν τους λυπήθηκε και τους τα έδωσε όλα στη μάπα και είναι βασικά ένα κινηματογραφικό πολιτισμικό σημείο καμπής τω 70s και ταινία τομή που άλλαξε το Σινεμά, ειδικά του Τρόμου και παραμένει αξεπέραστη και επίκαιρη 47 χρόνια μετά παρά τις δεκάδες φτηνές αντιγραφές, παρωδίες και αναφορές.
Συμπερασματικά είναι απιστευτo ότι ο Εξορκιστής παραμένει ο αξεπέραστος κολοφώνας των ταινιών τρόμου. To 2000 μάλιστα κυκλοφόρησε και Director’ s Cut με κομμένες σκηνές όπως η γάμησε τα σκηνή του spider walk τροφή για εφιάλτες τόσο αλλόκοτη τόσο γαμημένη…. πού κόπηκε λόγω τεχνικών προβλημάτων (φαινόταν τα καλώδια που είχαν βάλει στην κασκαντέρ και το 2000 τα εξαφάνισαν πανεύκολα με CGI).
Στόχος του Blatty όπως είπε ήταν “να φέρει την Κόλαση επί Γης”, να προειδοποιήσει για την παρουσία του σχεδόν ανίκητου Κακού του ανείπωτου Πόνου και της αναίτιας Δυστυχίας που ελλοχεύει στο Σύμπαν, άλλοτε με εμφανή σημάδια (σεισμοί, λιμοί, καταποντισμοί, πυρκαγιές, τροχαία, καρκίνοι, πόλεμοι κτλ). Άλλοτε πάλι, με όχι και τόσο εμφανή σημάδια, αλλά ίσως να ελλοχεύει και μέσα μας και να μπορεί να παρεισφρήσει ακόμα και μέσω ενός αθώου παιδικού παιχνιδιού του πίνακα Ουίτζα και γενικά να μας υποψιάσει για την ύπαρξη του Παραφυσικού, του απροσδιορίστου Κακού και αντίθεων δυνάμεων που οι θρησκείες παρουσιάζουν ως Δαίμονες. Δηλαδή αρχαίες παγανιστικές θεότητες με τις οποίες οι Αρχαίοι επεξηγούσαν το απροσδιόριστο κακό και την ανυπέρβλητη γκαντεμιά, προσπαθώντας να τις εξευμενίσουν και που μετά Χριστόν ονομάστηκαν Λεγεώνες και Σατανικά τάγματα. Οντότητες και καταστάσεις που είναι πέρα από την νόηση και το comfort zone μας και ο Blatty ανέσυρε άμεσα από προαιώνιες φοβίες και δεισιδαιμονίες, εξού και Pazuzu και όχι Βιβλικός Σατανάς, ώστε να φέρει τον κόσμο πιο κοντά στον Θεό και να πει ‘φιλαράκια κρατάτε και μια πισινή τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά’ και ‘τίποτα δεν είναι αυτό που φαίνεται’. Άλλωστε, η Κόλαση βρίσκεται δίπλα μας ανά πάσα ώρα και στιγμή (βλέπε φωτιά στο Μάτι το 2018) και ότι όλοι πρέπει να σεβόμαστε τις δυνάμεις του Καλού και του Κακού που δεν κατανοούμε, ακόμα με την σύγχρονη επιστήμη και το περιορισμένο του ανθρωπίνου Νου.
Φυσικά αυτά σε κάποιον άθεο ορθολογιστή ακούγονται λίγο θρησκόληπτες δεισιδαιμονίες, αλλά πέρα από τα πνευματικά κίνητρα του συγγραφέα, ακόμα και ο πιο άθεος ορθολογιστής που απορρίπτει το παραφυσικό, παρότι η ταινία ξεκάθαρα υπονομεύει την σύγχρονη επιστήμη και το αλάθητο της, μπορεί να εκτιμήσει την φοβερή κινηματογραφική μαστοριά της, την έμπνευση, το ταλέντο και τον όγκο δουλειάς που χρειάστηκε για να δημιουργηθεί αυτό το αριστούργημα του τρόμου που κατατάσσεται στις καλύτερες ταινίες όλων των εποχών.
