Το ξεχασμένο Τάγμα του Αγίου Λαζάρου που επάνδρωναν Ιππότες που έπασχαν από λέπρα και έτρεμαν οι αντίπαλοι του

Μπορεί να ακούγεται σαν σενάριο ταινίας επικής φαντασίας σε σενάριο Ρίντλεϊ Σκοτ, αλλά οι λεπροί ιππότες υπήρχαν! Για να κατανοήσουμε τι οδήγησε σε αυτό, πρέπει πρώτα να κατανοήσουμε τη στάση των χριστιανών του Μεσαίωνα απέναντι στην λέπρα.

Η “Ιερή Ασθένεια”

Η λέπρα εκτός από τρομακτική ασθένεια, θεωρούνταν παράλληλα και ως μια «ιερά ασθένεια» στην οποία αποδίδονταν ιδιαίτερες θρησκευτικές ερμηνείες. Πρόκειται για μια ασθένεια στην οποία η βακτηριακή λοίμωξη προκαλεί δερματικές και νευρικές βλάβες, σταδιακή παραμόρφωση και προοδευτική επιδείνωση του ελέγχου των άκρων που οδηγούν σε σταδιακή φθορά του σώματος.

Ήταν μια αρχαία ασθένεια και ενδημική στη μεσαιωνική Ευρώπη και λόγω του φόβου της μόλυνσης, οι λεπροί αντιμετωπίζονταν συχνά ως παρίες στις κοινωνίες τους. Όμως η εξάπλωση του Χριστιανισμού έφερε μια αλλαγή σε αυτές τις συμπεριφορές, μιας και ο Ιησούς Χριστός θεράπευσε έναν λεπρό, επεκτείνοντας έτσι τη χάρη του στους βασανισμένους αυτούς ανθρώπους. Μην ξεχνάμε πως εκείνες τις εποχές η λέπρα ήταν ανίατη και η ίαση της δεν ήταν τίποτε λιγότερο απο ένα θαύμα. Σταδιακά η αντιμετώπιση των λεπρών με καλοσύνη έγινε συνώνυμο της χριστιανικής αγάπης, ενώ η φιλανθρωπία προς τους λεπρούς και τα ιδρύματα που τους περιέθαλπαν έχριζε σεβασμού. Επιπλέον, κάποιοι πίστευαν ότι οι λεπροί είχαν ήδη “σημαδευτεί από τον Θεό” σαν υποψήφιοι για σωτηρία και αιώνια ζωή και το να τους έδειχνε κάποιος φιλανθρωπία σήμαινε πως θα κέρδιζε την εύνοια του Θεού.

Καθώς ήταν μια ασθένεια που ταπείνωσε ακόμη και τους πιο περήφανους και πλούσιους, φέρνοντάς τους πιο κοντά στον Θεό, η λέπρα άρχισε να θεωρείται «ιερή ασθένεια». Θεωρήθηκε επίσης ως μια επίγεια υπενθύμιση ότι, φορώντας την ανθρώπινη σάρκα, ο Χριστός είχε γίνει ο πιο περιφρονημένος και απορριφθείς από τους ανθρώπους.

Το Τάγμα του Αγίου Λαζάρου

Σταδιακά δημιουργήθηκαν νοσοκομεία λεπρών όπου οι ασθενείς ζούσαν σε ένα περιβάλλον στο οποίο υπήρχε η κατάλληλη για την εποχή ιατρική φροντίδα, ενώ παράλληλα ήταν απομονωμένοι από την υπόλοιπη κοινωνία καθώς παρά τη συσχέτιση της λέπρας με την αγιότητα, οι περισσότεροι άνθρωποι εξακολουθούσαν να μην θέλουν να συναναστρέφονται μαζί τους. Σε αυτά τα νοσοκομεία μπορούσαν να συναναστρέφονται μεταξύ τους και να δημιουργούν τις δικές τους μικρές κοινότητες.

Τα νοσοκομεία λεπρών λειτουργούσαν με τις φιλανθρωπικές δωρεές από την εύπορη αριστοκρατία της Ευρώπης που με αυτόν τον τρόπο εξαγόραζε τον σεβασμό της κοινωνίας αλλά και ίσως… μια θέση στον παράδεισο. Ένα από αυτά τα νοσοκομεία ιδρύθηκε στις αρχές του 12ου αιώνα στην Ιερουσαλήμ μετά την κατάκτηση της πόλης από τους Σταυροφόρους και από το νοσοκομείο αναδύθηκε το Τάγμα του Αγίου Λαζάρου της Ιερουσαλήμ.

Ο Άγιος Λάζαρος “ο φτωχός” -όχι ο φίλος του Χριστού που αναστήθηκε- ήταν ο προστάτης των λεπρών καθώς αναφέρεται στο Κατά Λουκάν Ευαγγέλιο ως ένας φτωχός ζητιάνος “καλυμμένος με πληγές” που πιστεύεται ότι ήταν αναφορά στη λέπρα. Το Τάγμα του Αγίου Λαζάρου υιοθέτησε ως σύμβολο του έναν πράσινο σταυρό σε λευκό φόντο.

Τα στρατιωτικά τάγματα των Σταυροφόρων όπως οι περίφημοι Ναΐτες Ιππότες εξανάγκαζαν τους ιππότες που έπασχαν από λέπρα να αποσυρθούν από την ενεργό δράση. Αυτοί οι Ιππότες έβρισκαν καταφύγιο, θαλπωρή και φροντίδα στο Τάγμα του Αγίου Λαζάρου.

Το Τάγμα που λάμβανε τακτικά πολλές δωρεές από τους ηγεμόνες και τις ελίτ των βασιλείων των Σταυροφοριών, ξεκίνησε ως καθαρά νοσηλευτικό, μοναστικό τάγμα αφιερωμένο στην φροντίδα των Ιπποτών που υπέφεραν από λέπρα. Όμως, καθώς οι Σταυροφορίες είχαν συνεχή ανάγκη από ανθρώπινο δυναμικό, το Τάγμα έμελλε να εξελιχθεί σε στρατιωτικό και οι Ιππότες του Αγίου Λαζάρου φόρεσαν και πάλι τις πανοπλίες τους και να συνέχισαν να πολεμούν. Από ένα σημείο και μετά μάλιστα, έγινε υποχρεωτικό για κάθε Ναΐτη ιππότη που πάσχει από λέπρα να ενταχθεί στο τάγμα του Αγίου Λαζάρου. Όταν δε, το 1255 ο Πάπας Αλέξανδρος Δ’ μίλησε δημοσίως πολύ επιτιμητικά για το Τάγμα, χαρακτηρίζοντας το «τάγμα ευγενών, δραστήριων υγιών και λεπρών ιπποτών, ταγμένο στον σκοπό της νίκης επί του εχθρού εις το όνομα της Χριστιανικής πίστης», η φήμη του Τάγματος εξαπλώθηκε.

Η ιδέα των λεπρών ιπποτών μπορεί να φαίνεται περίεργη, αλλά ταιριάζει απόλυτα στην ιδεολογία των σταυροφοριών και επίσης στις πρακτικές τους ανάγκες. Υπήρχε ήδη το παράδειγμα του 16χρονου λεπρού Βασιλιά Βαλδουίνου Δ’ που οδήγησε τους σταυροφόρους στη νίκη επί του Σαλαντίν στη μάχη του Μονζιζάρ το 1177.

Οι Ζωντανοί Νεκροί

Η λέπρα έχει μια αργή περίοδο κύησης και μπορεί να διαγνωστεί έως και επτά χρόνια πριν αρχίσει να εμφανίζει κάποια σοβαρά συμπτώματα στον οργανισμό του ασθενούς. Πολλοί νοσούντες μάλιστα ήταν για αρκετό καιρό “μάχιμοι”. ο θα μπορούσαν ακόμα να πολεμήσουν. Ο Βαλδουίνος ο Δ’ για παράδειγμα, ήταν εξαίρετος ιππέας που έμαθε να ιππεύει παρά το μειονέκτημά του. Ήταν θαρραλέος και συμμετείχε ενεργά στη μάχη. Λόγω της έλλειψης ανθρώπινου δυναμικού στις τάξεις των Σταυροφόρων, οι λεπροί ιππότες που μπορούσαν να συνεχίσουν να εκτελούν τη βασική μαχητική τους λειτουργία ήταν πολύ χρήσιμοι στο πεδίο της μάχης. Υπήρχε όμως και μια θρησκευτική πτυχή λόγω του καθεστώτος της λέπρας ως «ιερής ασθένειας» και έτσι οι λεπροί σταυροφόροι ιππότες απέκτησαν την φήμη των “εκλεκτών του Θεού” που μαρτυρικά μάχονται αψηφώντας τον πόνο και τον θάνατο και συχνά παίρνοντας το παρατσούκλι από τους συμπολεμιστές τους “οι Ζωντανοί Νεκροί”.

Οι Ιππότες του Αγίου Λαζάρου συμμετείχαν στη μάχη του Λα Φορμπί το 1244 όπου πολέμησαν μέχρι θανάτου. Μετά τη ήττα των Σταυροφόρων αναφέρθηκε ότι «σκοτώθηκαν όλοι οι λεπροί ιππότες του οίκου του Αγίου Λαζάρου». Επισήμως, η τελευταία αναφορά για συμμετοχή τους σε μάχη ήταν η Πολιορκία της Άκρας το 1291, όπου το Τάγμα του Αγίου Λαζάρου μπόρεσε να συγκεντρώσει μόλις 25 ιππότες για μια τελευταία μάχη, όλοι τους οι οποίοι χάθηκαν εκείνη την ημέρα.

• 
  Τι στο καλό γυρεύει ο Παρθενώνας στο… Νάσβιλ;
• 
  Οι λεπροί Σταυροφόροι που ξεχάστηκαν
• 
  Γεώργιος Μανιάκης: Ο ένδοξος Βυζαντινός στρατηγός που ξεπήδησε από το χάος [ΒΙΝΤΕΟ]

Αν και οι περιπέτειες των λεπρών σταυροφόρων πολεμιστών είχαν τελειώσει, 100 περίπου χρόνια μετά, το 1323, ένας επίσκοπος στο κήρυγμα του υπενθύμισε πώς «Αδελφοί ιππότες του Τάγματος του Αγίου Λαζάρου σκοτώθηκαν φρικτά και η οικία του στην Ιερουσαλήμ και σε πολλά άλλα μέρη στους Αγίους Τόπους έχει εγκαταλειφθεί».

Ενδεικτικό του κύρους αλλά και του σεβασμού που ενέπνεαν ακόμη και στους εχθρούς τους, είναι το γεγονός πως όταν ο Βασιλέας Φίλιππος ο Γ’ έδωσε την περίφημη εντολή καταστροφής των Ναϊτών Ιπποτών, διέταξε προσωπικά να μην πειραχτούν οι άνδρες και η περιουσία των λεπρών ιπποτών του Αγίου Λαζάρου.

Με πληροφορίες από το Aristocratic Fury και το βιβλίο “Λεπροί Ιππότες: Το Τάγμα του Αγίου Λαζάρου” του Ντέϊβιντ Μαρκόμπ (David Marcombe).