29 Μαρτίου 1870: Γεννιέται ο ήρωας του Μακεδονικού Αγώνα, Παύλος Μελάς

Ο Παύλος ζει.

Γεννήθηκε στην Μασσαλία στις 29 Μαρτίου του 1870. Ο πατέρας του Μιχαήλ Μελάς έκανε εμπόριο και ήταν εύπορος και είχε ανάπτυξη πατριωτική δράση ενισχύονται υλικά και χρηματικά τον αγώνα για την απελευθέρωση της Κρήτης.

Ο Παύλος μελάς ήταν σχεδόν σε όλη του την ζωή στρατιώτης. Μπήκε στην σχολή Ευελπίδων στα 16 του και πέντε χρόνια αργότερα, αποφοίτησε με τον βαθμό του ανθυπολοχαγού.

Έναν χρόνο αργότερα θα παντρευτεί και θα κάνει οικογένεια. Η γυναίκα του ήταν η Ναταλία Δραγούμη, κόρη του πολιτικού Στέφανου Δραγούμη, με την οποία απέκτησε δυο παιδιά τον Μίκη και την Ζέζα. Η οικογένεια βέβαια δεν τον έκανε να κάτσει ήσυχος. Για τον Παύλο Μελά, η λευτεριά του έθνους ήταν κάτι πολύ πιο σημαντικό όπως τον είχε γαλούχηση και ο πατέρας του.

Ήταν μέλος της «Εθνικής Εταιρείας», μιας μυστικής οργάνωσης στα πρότυπα της «Φιλικής Εταιρείας», που είχε σκοπό την απελευθέρωση των υπόδουλων Ελλήνων της Μακεδονίας και της Θράκης, αλλά και ολόκληρου του ελληνισμού που ζούσε υπό Οθωμανική ή άλλη διοίκηση. Ωστόσο η εταιρεία δεν κατάφερε να επιτύχει τον σκοπό της. Όμως ο Παύλος Μελάς πολέμησε στο μέτωπο της Θεσσαλίας στον ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897.

Μετά την ήττα της Ελλάδας το 1897 και την έλευση του 20ου αιώνα, ο Παύλος Μελάς ρίχνει το βλέμμα του στην τουρκοκρατούμενη Μακεδονία. Η ανησυχία του είναι μεγάλη, καθώς ο υποδουλωμένος ελληνικός πληθυσμός είναι πολυάριθμος. Κυρίως όμως, ανησυχεί για την δράση των κομιτατζήδων, που επιδίωκαν την προσάρτηση της Μακεδονίας στην Βουλγαρία. Ο Μακεδόνας πεθερός του, Στέφανος Δραγούμης τον επηρεάζει ενώ ο αδελφός της γυναίκας του, ο γνωστός διπλωμάτης και πολιτικός Ίωνας Δραγούμης, του δίνει πληροφορίες από το προξενείο του Μοναστηρίου (σημερινή ΠΓΔΜ) όπου υπηρετούσε ως υποπρόξενος.

Το 1904, μαζί με ακόμα τρεις αξιωματικούς θα συμμετάσχει σε μυστική αποστολή στην Μακεδονία με το ψευδώνυμο Μίκης Ζέζας που ήταν βασισμένο στα ονόματα των παιδιών του. Οι κινήσεις του έγιναν αντιληπτές από του Τούρκους και ζήτησαν από την κυβέρνηση Θεοτόκη, που τους είχε στείλει, να τους αποσύρουν.

Μελάς επέστρεψε στην Αθήνα ανήμερα των γενεθλίων του. Άντεξε λίγες μέρες. Ζήτησε και πήρε 4μηνη άδεια από το στράτευμα για να αναλάβει την ηγεσία του μακεδονικό Αγώνα στην Καστοριά. Στις 28 Αυγούστου, ο Καπετάν Μίκης Ζέζας μαζί με πολλούς Μακεδόνες, Λάκωνες και Κρήτες, στρατοπέδευσαν κοντά στην Καστοριά. Δυο μήνες μετά θα μπει στην Στάτιστα για να αναπαυτεί μαζί με τους άντρες του.

Ο Βούλγαρος αρχικομιτατζής Μήτρος Βλάχος όμως, ειδοποιεί την οθωμανικές αρχές. Στην σύγκρουση που ακολούθησε, στις 13 Οκτωβρίου 1904, ο Παύλος Μελάς θα τραυματιστεί σοβαρά. Ύστερα από μισή ώρα άφησε την τελευταία του πνοή.

Ήταν μόλις 34 ετών.

Οι συμπολεμιστές του έκοψαν το κεφάλι του και το έθαψαν, ενώ το σώμα του παραδόθηκε από τους Τούρκους στον μητροπολίτη Καστοριάς Γερμανό Καραβαγγέλη και θάφτηκε εκεί. Στον ίδιο ναό των Ταξιαρχών, θάφτηκε και η Ναταλία Δραγούμη, ύστερα από επιθυμία της.

Ο θάνατός του μαθεύτηκε στην Ελλάδα πέντε μέρες μετά και συγκλόνισε όλον τον κόσμο, αφού ο Μελάς ήταν γνωστός για την ακεραιότητα και το ήθος του. Η μεγάλη του θυσία ήταν ουσιαστική για την έναρξη του Μακεδονικού Αγώνα, του οποίου έγινε σύμβολο και ο ήρωας που με την θυσία του οδήγησε στην νίκη των βαλκανικών Πολέμων το 1912-1913.