Δίολκος

Ο Μεχμέτ ο Πορθητής δεν ήταν ο πρώτος

Η Κωνσταντινούπολη, εκτός από την προνομιακή της θέση ελέγχοντας τα στενά του Βοσπόρου, διαθέτει και μια εξαιρετικά οχυρή τοποθεσία αφού έχει μόνο ένα μέτωπο από στεριά και προστατεύεται από την θάλασσα του Μαρμαρά από τη μια και τον Κεράτιο κόλπο από την άλλη.

Ο Κεράτιος, ως γνωστόν, προστατευόταν από μια μεγάλη άλυσο που έφρασσε την είσοδο του κόλπου.

Αυτό που έκανε προ της Αλώσεως ο Μεχμετ Φατιχ ο Β’ για να υπερπηδήσει το εμπόδιο της αλύσου, ήταν να κατασκευάσει μια δίολκο μήκους 12 χιλιομέτρων πίσω από τον πύργο του Γαλατά, ώστε τα πολεμικά του πλοία να εισβάλλουν στον ασφαλή, έως τότε, κόλπο, δημιουργώντας ένα ακόμη μέτωπο κινδύνου και απειλής, για τους ήδη ελάχιστους για το μέγεθος της Πόλεως, υπερασπιστές της.

Άραγε αυτό το σχέδιο το σκέφτηκε μόνος του ο Μεχμετ; Όχι, τον συμβούλεψαν οι Γενουάτες του Γαλατά επιζητώντας την ύστερη εύνοιά του.

Και από πού την απέκτησαν άραγε αυτή την τεχνική οι Γενουάτες;

Βλέπετε, οι Γενουάτες είχαν ήδη αποκτήσει αυτήν την γνώση μηχανικής την οποία και εφήρμοσαν ως “Galeas per montes” (Γαλέρες από τα βουνά), στην πολιορκία των οχυρών της Μπρέσια (Brescia) στην λίμνη Γκάρντα (Garda) κατά των Μιλανέζων, μόλις 6 έτη νωρίτερα! Για τον ανεφοδιασμό και την ενίσχυση των οχυρών επί της Λίμνης βρέθηκε “ένας κάποιος Sorbolo από τον Χάνδακα” (“un certo Sorbolo di Candia”) ο οποίος πρότεινε ένα ευφυέστατο σχέδιο στην Γερουσία της Γαληνοτάτης Βενετσιάνικης Δημοκρατίας: ένας στολίσκος θα μπορούσε να βρεθεί στα βουνά, 250 χιλιόμετρα μακριά από την Βενετία για να ενισχύσει την άμυνα των πολιορκούμενων.

Αρχικά, όπως αναφέρει ο Marcantonio Sabellico, ο ιστορικός της Βενετίας, η Γερουσία θεώρησε τρελό τον τύπο αυτόν και την πρότασή του, όμως πληροφορήθηκαν πως πρόκειται περί ενός ανθρώπου μεγάλης ιδιοφυΐας (“di molto ingegno”) και τελικά δέχθηκαν να ακούσουν το σχέδιό του. Έτσι, στις 17 Ιουνίου 1447 (6 χρόνια πριν την Άλωση), αποφασίστηκε και 6 Βενετσιάνικες γαλέρες και 25 μικρότερα πολεμικά σκάφη ανέπλευσαν τον ποταμό Αδίγη (Adige) διανύοντας περί τα 230 χιλιόμετρα από την Βενετία προς το Rovereto το οποίο απείχε από την Λίμνη Γκάρντα περί τα 10 χιλιόμετρα. Εκεί λοιπόν, φορτώθηκαν σε τροχήλατα φορεία, τα οποία τα έσυραν περί τα 2.000 βόδια, ενώ το πολεμικό φορτίο μετέφεραν πολυάριθμοι αχθοφόροι, και καθελκύστηκαν στην λίμνη, ενισχύοντας προσωρινά την άμυνα των οχυρών. Μιλάμε δηλαδή για μια “σύγχρονη” Δίολκο.

Αυτός ο Nikolò Sorbolo λοιπόν δεν ήταν άλλος από τον Κρητικό έμπειρο ναυτικό, Νικόλαο Σόρβολο ο οποίος για την τεράστια αυτή προσφορά του προς την Γαληνοτάτη, τιμήθηκε, προαγόμενος σε ανώτατο διοικητή Λιμενάρχη και Κυβερνήτη του Χάνδακα. Πιθανώς από την εμπειρία του στην ελληνική θάλασσα, είχε δει ή ακούσει για την ιδέα της Διόλκου της Κορίνθου. Δυστυχώς ο Νικόλαος Σόρβολος είδε προς δυστυχία του, την ιδέα αυτή να προσφέρεται αργότερα στον Οθωμανό Σουλτάνο, και να γίνεται αιτία της Αλώσεως.

Όμως… πόσο γνωστή ήταν η ύπαρξη της αρχαίας Διόλκου;

Η αλήθεια είναι πως ο Ελληνικός χώρος, αν και είχαν εν πολλοίς σβηστεί τα ίχνη, ήταν γνώστης μάλλον αρκετά, της Διόλκου, δηλαδή της χερσαίας συνδέσεως δύο θαλασσών δια μέσου ενός ισθμού. Αυτό που βλέπουμε στο παρακάτω φωτογραφιζόμενο διόραμα, είναι η αναπαράσταση της πρώτης, αρχαίας Κορινθιακής Διόλκου, η οποία ένωνε τον Σαρωνικό με τον Κορινθιακό κόλπο.

Μουσείο Ηρακλειδών, Θησείο, “Η Κορινθιακή Δίολκος”

Η Κορινθιακή Δίολκος ήταν ένα από τα μεγαλύτερα οικονομικά assets της αρχαιότητας. Από εκεί περνούσαν όλα τα εμπορικά σκάφη που κατευθύνονταν από και προς την Ιταλία για να αποφύγουν τον περίπλουν της Πελοποννήσου. Η ίδρυση και λειτουργία της Διόλκου από την Κόρινθο, ταυτόχρονα με την τεράστια εμπορική της δραστηριότητα, κατέστησε την πόλη, ως μια από τις πλουσιότερες της Αρχαιότητος. Τόσο πλούσια, που πολύ πιο πριν αλλά και μετά, αφού η Δημοκρατική Αθήνα έβαλε “χέρι” στο συμμαχικό ταμείο της Δήλου για να φτιάξει τα κλασσικά της αρχιτεκτονικά αριστουργήματα, η Κόρινθος ακόμα ήταν ένα ασύγκριτο χάρμα οφθαλμού και ανεπανάληπτο, ξακουστή για τους θησαυρούς και τα αναθήματα στους υπέρλαμπρους ναούς.

Δυστυχώς, η μοίρα της σφραγίστηκε από την ισοπεδωτική κατάκτηση του Ρωμαίου Λευκίου Μομμίου του Αχαϊκού, ο οποίος εν ονόματι της Ρώμης, κατέκτησε, κατέστρεψε και ισοπέδωσε την Κόρινθο, μετέφερε στην Ρώμη όλους τους θησαυρούς της και εφόνευσε άπαντα τον ανδρικό πληθυσμό της κι εξανδραπόδισε τα γυναικόπαιδα. Η δε ισοπεδωμένη πόλη αφού οργώθηκε, κηρύχθηκε υπό καθεστώς “ager publicus” δηλαδή δημόσια ρωμαϊκή γη, ώστε να μην ανοικοδομηθεί τίποτα στο ίδιο μέρος.

Η μοίρα του Μομμίου του επεφύλασσε μια σκληρή και τραγική τιμωρία προς το τέλος του, αλλά αυτό είναι μια άλλη ιστορία που θα την γράψουμε σε κάποια άλλη δημοσίευση…