Η ηγεμονία του αριστερού αφηγήματος στη μεταπολεμική Ελλάδα έχει συμβάλει τα μέγιστα στη διαστρέβλωση της συλλογικής μνήμης των πολιτών αυτής της χώρας. Η εκρίζωση όλων των πατριωτικών ή δεξιών ή μη αριστερών αφηγημάτων με τον ταυτόχρονο χαρακτηρισμό τους ως “φασιστικό”, κατάφερε να οδηγήσει έναν ολόκληρο λαό σε ενύπνια αιθεροβασία όπου οι αδικημένοι είναι πάντα οι αριστεροί, οι ήρωες είναι πάντα οι αριστεροί και οι δυνάστες και δεσποτικοί είναι οι “μοναρχοφασίστες” δεξιοί.
Όλο αυτό το αφήγημα συντηρείται από την ιστορική άγνοια των πολιτών και την ποδηγετημένη ακαδημαϊκή ιστορία καθώς και την πληθώρα πονημάτων αριστερής αφήγησης.
Η απουσία στιβαρών βιβλίων που να υποδεικνύουν το αντίθετο βασιζόταν κυρίως στην προαναφερθείσα ηγεμονία της αριστεράς σε όλα τα κλιμάκια έκδοσης και προώθησης ενός τέτοιου πονήματος. Οι συγγραφείς αποκαλούνταν αντιδραστικοί, διχαστικοί (!) και γραφικοί.
Τα “άπαρτα κάστρα”, όπως αποκαλούνταν, θα αποτελούσαν και τα φέρετρα των μαχητών του ΔΣΕ.
Σε αυτό το εκτενές αφιέρωμα θα μιλήσουμε για τις στρατιωτικές επιχειρήσεις, τον ψυχολογικό αντίκτυπο καθώς και το αιματηρό τέλος του χειρότερου πολέμου που μπορεί να προκύψει σε μία κρατική οντότητα. Τον πόλεμο μεταξύ αδελφών. Τον Εμφύλιο Πόλεμο.
3)Άνδρες του Εθνικού Στρατού σε εκκαθαριστικές επιχειρήσεις συλλαμβάνουν στρατιώτες του “Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδος”)
“Οι στρατιωτικές επιχειρήσεις”
Στις αρχές του 1949, ο Αλέξανδρος Παπάγος ανέλαβε τη διοίκηση των δυνάμεων του Εθνικού Στρατού (ΕΣ). Πρώτο και κύριο μέλημά του ήταν ασφαλώς η ολοκληρωτική καταστροφή των στρατιωτικών μονάδων του “Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδος” (ΔΣΕ) που εδώ και τρία χρόνια είχαν κλονίσει ολόκληρη τη χώρα με τον σπαραγμό και τις μάχες.
Στις αρχές του 1949 ο ΔΣΕ είχε εγκαινιάσει μια νέα στρατηγική, τη στρατηγική εισβολής σε πόλεις που φυλάσσονταν είτε ελάχιστα ή και καθόλου. Μοναδικός σκοπός αυτών των επιθέσεων ήταν η τρομοκράτηση των κυβερνητικών δυνάμεων, ο ανεφοδιασμός και η στρατολόγηση νέων μελών για τον “Δημοκρατικό Στρατό” -βίαια στρατολόγηση κατά κύριο λόγο την παρούσα χρονική περίοδο-.
Η μεγάλη έλλειψη εφεδρειών του ΔΣΕ είχε ξεκινήσει από τα μέσα του 1948, εξαιτίας της τακτικής του Εθνικού Στρατού να μετακινεί τους πληθυσμούς από τις περιοχές μεικτού ελέγχου και όσες ενδεχομένως ήταν προσβάσιμες σε αντάρτικες ομάδες.
Έτσι ο ΔΣΕ έχασε ένα υπερπολύτιμο έρεισμα (την επαφή με το κοινωνικό σύνολο, που είναι ζωτική για την ύπαρξη ανταρτικού στρατού) και απομονώθηκε από τον πληθυσμό τάσσοντας τις δυνάμεις του στον ορεινό όγκο του Γράμμου και του Βιτσίου.
Από τις αρχές του ’49 εφαρμόστηκε η τακτική εκκαθάρισης της υπαίθρου από τον ΕΣ. Ξεκίνησε η επιχείρηση “Περιστέρα”, για την εκκαθάριση των ανταρτικών δυνάμεων από την Πελοπόννησο και την εξάλειψη των τελευταίων θυλάκων τους. Μόλις ο θύλακας Πάρνωνα καταλήφθηκε, ακολούθησε η Μάχη του Λεωνιδίου όπου ο ΔΣΕ έπαψε ουσιαστικά να υφίσταται στην Πελοπόννησο.
Μετά τις νίκες του ΔΣΕ στην κατάληψη της Ναούσης(12 Ιανουαρίου) και του Καρπενησίου (20 Ιανουαρίου -7 Φεβρουαρίου), ο Εθνικός Στρατός αναδιοργανώθηκε. Στην πράξη, αυτό φάνηκε με την απόκρουση και σύμπτυξη των δυνάμεων του ΔΣΕ στην επίθεση κατά της Φλώρινας (11-14 Φεβρουαρίου). Την ίδια ακριβώς στιγμή με ελιγμό, οι δυνάμεις του ΔΣΕ ανακατέλαβαν και επανοχύρωσαν τον Γράμμο.
Αυτή η αρχική κίνηση στο τέλος, όπως αποδείχθηκε θα αποτελούσε την ίδια τους την παγίδα. Τα “άπαρτα κάστρα”, όπως αποκαλούνταν, θα αποτελούσαν και τα φέρετρα των μαχητών του ΔΣΕ.
Αργότερα, ξεκίνησαν νέες επιχειρήσεις στη Στερεά Ελλάδα και στη Θεσσαλία με τον κωδικό όνομα “Πύραυλος” οι οποίες διενεργήθηκαν την Άνοιξη του 1949, σφίγγοντας τον κλοιό στις εναπομείνασες δυνάμεις του ΔΣΕ που παρέμειναν στον ορεινό όγκο του Γράμμου και του Βιτσίου περιμένοντας την αναμέτρηση με την “Αντίδραση”.
Και φτάνουμε στην αρχή του τέλους. Το Σχέδιο “Πυρσός”.
Το Σχέδιο “Πυρσός” είχε εκπονηθεί από το Γενικό Επιτελείο και θα διαδραματίζονταν σε τρεις διαδοχικές φάσεις:
H A’ Φάση (2-8 Αυγούστου) θα διεξήγετο από το Α’ Σώμα Στρατού και θα ήταν κυρίως μία επιχείρηση παραπλάνησης. Στην ουσία, θα έδιναν στον εχθρό να καταλάβει πως η Κύρια Προσπάθεια (ΚΠ) θα στρεφόταν κατά των δυνάμεων του ΔΣΕ στον Γράμμο.
Αυτό θα προκαλούσε μετακίνηση δυνάμεων από το Βίτσι προς ενίσχυση των πολιορκούμενων ανταρτικών σχηματισμών.
Οι σχηματισμοί του Α΄ΣΣ έχοντας απέναντί τους δύο “Μεραρχίες” ελαττωμένης σύνθεσης του ΔΣΕ και με την πλήρη υποστήριξη Πυροβολικού (Δυο Συντάγματα Πεδινού Πυροβολικού) και της Αεροπορίας, όχι μόνο πραγμάτωσαν την παραπλάνηση μα και κατέλαβαν δύο εξαιρετικά οχυρά σημεία. Το ύψωμα 1425 γνωστό ως “Ταμπούρι” και το 1356.
Η Β’ Φάση (10-16 Αυγούστου) στρεφόταν ξεκάθαρα εναντίον του Βιτσίου, το οποίο ήταν μια εξαιρετικά οχυρωμένη θέση και οργανωμένη με ισχυρά αμυντικά ερείσματα σαν περιοχή. Από τον Βορρά απροσπέλαστη λόγω των γιουγκοσλαβικών συνόρων, από τα δυτικά και νοτιοδυτικά των Αλβανικών και Ανατολικά τις παρυφές του όρους Βαρνούς. Οι μονάδες που υπεράσπιζαν το Βίτσι για λογαριασμό των ανταρτών ήταν δύο “Μεραρχίες” συν δύο “Ταξιαρχίες” συν τα Κέντρα Εκπαιδεύσεως, κοντά στους 8000 μαχητές. Διέθεταν 45 ορεινά πυροβόλα, 15 αντιαεροπορικά καθώς και δύο αντιαρματικά. Οι εγκαταστάσεις της “Κυβέρνησής” τους ήταν εκεί. Σημάδι της τεράστιας σημασίας για την άμυνα της τοποθεσίας.
Απέναντί τους συγκεντρώθηκε ο όγκος των δυνάμεων του Εθνικού Στρατού. Οι ΙΙ, IX, X, XI, XV Μεραρχίες του Β’ Σώματος Στρατού, η III Μεραρχία Καταδρομών (που είχε ενεπνεύσει τόσο φόβο στον ΔΣΕ, που μισούσαν τους “δαίμονες” ΛΟΚατζήδες), συνεπικουρούμενες από το 12ο Σύνταγμα Ελαφρού Πεζικού και έξι Τάγματα Εθνοφρουρών (ΤΕ).
Σε υποστήριξή τους, τέσσερα Συντάγματα Πεδινού Πυροβολικού, τρεις Μοίρες Μέσου Πυροβολικού, τέσσερις Μοίρες Ορειβατικού Πυροβολικού, το II και IX Συντάγματα Αναγνωρίσεως (μείον μίας ίλης), μαζί με την XI Ίλη Αρμάτων.
Φυσικά, δεν έλειπε και η Αεροπορία από αυτή την τρομακτική συγκέντρωση δυνάμεων που για να αποκτήσει μεγαλύτερη ισχύ πυρός είχε μετατρέψει με ευρεσιτεχνίες τα μεταγωγικά C47 Dakota σε βομβαρδιστικά.
Την 10η Αυγούστου το πανίσχυρο πυρ προπαρασκευής του Πυροβολικού εναντίον των θέσεων των ανταρτών ήταν καταιγιστικό. Μία θηριώδης μάνητα “κεραυνών”, αποτελούμενη από κάθε είδους και διαμετρήματος βλημάτων έπληξε το πεδίο, ταρακουνώντας συθέμελα όλη την περιοχή. Πολυβολεία, θέσεις μάχης, χαρακώματα, σταθμοί διοίκησης, ό,τι υπήρχε πάνω από τη γη, ανασκάφηκε και δέχτηκε ένα από τα πιο ισχυρά πλήγματα του Εμφυλίου Πολέμου.
Το έργο, συμπληρώθηκε από την Αεροπορία.
Η Βασιλική Αεροπορία, με παράτολμες βυθίσεις και ελιγμούς πολυβολούσε και βομβάρδιζε μέσα στα φαράγγια και τις χαράδρες κάθε θέση που είχε επισημανθεί ή αποκαλύπτονταν κατά τους βομβαρδισμούς. Το τραχύ από τη φύση του τοπίο, είχε γίνει μία φλεγόμενη κόλαση που τρανταζόταν από τις ομοβροντίες και τους βομβαρδισμούς.
Στις 6:30 το πρωί, η 22η Ταξιαρχία Πεζικού ξεκινά την επίθεσή της και μετά από σκληρούς αγώνες σώμα με σώμα και θέση με θέση, ανατρέπει τις ανταρτικές δυνάμεις και καταλαμβάνει τα οχυρά σημεία 1585 και Πολενάτα.
Το κλειδί είχε ανοίξει την πόρτα.
Μέσα από τις θέσεις που είχε καταλάβει η 22η Ταξιαρχία εφόρμησε η XI Μεραρχία μαζί με την Ε’ Μοίρα Καταδρομών και μετά από δύσκολες πορείες και σκληρή μάχη το επόμενο πρωί καταλαμβάνουν τη θέση Τσούκα και θέσεις πλησίον του υψώματος Λέσιτς δεσπόζοντας το τοπίο με την παρουσία τους, πίσω ακριβώς από τις θέσεις του ΔΣΕ.
Το ίδιο βράδυ, η επίλεκτη ΙΙΙ Μεραρχία Καταδρομών, κάνει αιφνιδιαστική επίθεση στο εσωτερικό της τοποθεσίας άμυνας του Βιτσίου, καταλαμβάνοντας το ύψωμα Μπάρο και επιτίθεται με μία Μοίρα στο Λέσιτς την ώρα που άλλη Μοίρα το πολιορκεί από άλλη κατεύθυνση.
Η φωτιά πάνω στις πέτρες και το αίμα δεν λένε να σταματήσουν. Και οι δύο πλευρές σφαγιάζονται ανηλεώς.
Ξημερώνει η δέκατη έκτη του Αυγούστου. Οι μάχες είχαν γεμίσει ήχους το τοπίο. Τραυματίες, εκρήξεις, σφαίρες, φωνές. Τώρα όλα είναι ήσυχα. Το μόνο που ακούγεται είναι ένα υπόκωφο μακρινό ποδοβολητό. Είναι οι αντάρτες που εγκαταλείπουν τις θέσεις τους. Άρον άρον καταφεύγουν σε Αλβανία και Γιουγκοσλαβία.
Το Βίτσι περνά στα χέρια του Εθνικού Στρατού, μαζί με όλα τα βαρέα όπλα του ΔΣΕ ως λάφυρα και τις ίδιες τις εγκαταστάσεις της “Προσωρινής Κυβέρνησης”.
Απέμενε ο Γράμμος.
Το τελευταίο “Άπαρτο Κάστρο” του ΔΣΕ.
Η Γ’ Φάση στα σχέδια του Γενικού Επιτελείου που έβλεπε όλους τους Αντικειμενικούς Σκοπούς να επιτυγχάνονται. Φυσικά, πολύ αίμα είχε χυθεί και από τις δύο πλευρές. Πάνω στον Γράμμο, στα άγρια ετούτα τοπία, τα έσχατα της Ελληνικής μας Πατρίδας ελλοχεύουν 8.000 μαχητές του Δημοκρατικού Στρατού. Οι τελευταίοι μαχητές ενός αγώνα που έφτανε στο ακραίον λέπας του. Όσοι -λίγοι- γλύτωσαν από το Βίτσι έφτασαν να “ενισχύσουν” τις θέσεις των συμμαχητών τους. Αλλά και πάλι, δεν έφταναν.
Ο Εθνικός Στρατός με τις Ι, VIII, IX και XV Μεραρχίες του την 77η Ανεξάρτητη Ταξιαρχία, την III Μεραρχία Καταδρομών και τέσσερα Ελαφρά Συντάγματα Πεζικού (8ο, 15ο, 24ο και 45ο) με στήριξη από πέντε Συντάγματα Πεδινού Πυροβολικού, τρεις Μοίρες Μέσου Πυροβολικού, πέντε Μοίρες του Ορειβατικού το IX Σύνταγμα Αναγνωρίσεως και ΙΙ Ίλη αρμάτων μάχης.
Η Ελληνική Βασιλική Αεροπορία, χρησιμοποίησε τα νεοπαραληφθέντα SB2C-5 Helldiver, βομβαρδιστικά κάθετης εφόρμησης, τα οποία και έφεραν μαζί τους ένα νέο τρομακτικό όπλο, για την πρώτη μεταπολεμική πρεμιέρα του στην παγκόσμια στρατιωτική ιστορία. Τις βόμβες Ναπάλμ.
Στις 24 Αυγούστου ο Γράμμος, εκείνο το μαρτυρικό βουνό που κατάπιε φλόγες και αίμα έγινε για τελευταία φορά ένα πεδίο μάχης. Όλες οι δυνάμεις του Εθνικού Στρατού είχαν παραταχθεί εναντίον του. Όλα τα διαθέσιμα μέσα έβαλλαν εναντίον του. Από σφαίρα ατομικού όπλου και χειροβομβίδας μέχρι όλμοι, πυροβόλα και αεροσκάφη τύλιγαν μέσα στην πύρινη λαίλαπά τους κάθε λιθάρι, κάθε μονοπάτι, κάθε χιλιοστό γης.
Η Επίθεση άρχιζε, η σάλπιγγα ηχούσε την “Έφοδο”.
Οι μάχες φονικές καθώς το Πεζικό με άλματα προχωρούσε εναντίον των πολυβολείων και των χαρακωμάτων. Το Πυροβολικό και τα Τεθωρακισμένα έβαλαν αφειδώς εναντίον των επισημασμένων θέσεων. Η προώθηση επί της Αλεβίτσας και των τριγύρω υψωμάτων είναι μία εποποιία από μόνη της. Ο Εθνικός Στρατός προχωρεί διαδοχικά στην κατάληψη των υψωμάτων που αποτελούν το συγκρότημα του Γράμμου.
Η ΧΙ Μεραρχία καταλαμβάνει τα υψώματα Κόντρα, Πολίγκα, Μονόπυλο, Σλήμνιτσα, Καλύβια και Κατσαρά. Ανακαλύπτει τα εξαϋλωμένα πτώματα των ανταρτών από τις ναπάλμ και όλη την έκταση να έχει μετατραπεί σε στάχτη. Οι άλλες μεραρχίες έκλειναν την λαβίδα που θα εξουδετέρωνε τον ΔΣΕ.
Στις 30 του Αυγούστου, η Ελληνική Σημαία κυμάτιζε στον Γράμμο. Ο Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδος, έπαψε να υφίσταται και οι μαχητές του με την πολιτική ηγεσία κατέφυγαν στην Αλβανία όπου βρήκαν καταφύγιο από τον Χότζα.
Ο Εμφύλιος είχε τελειώσει στο στρατιωτικό σκέλος του. Ελάχιστες ανταρτικές ομάδες που αρνούνταν να δεχτούν την έκβαση του αγώνα τους.
Στις 17 Οκτωβρίου του 1949 από τον Σταθμό Του Βουκουρεστίου, η “Προσωρινή Δημοκρατική Κυβέρνηση” έβγαλε το εξής ανακοινωθέν:
“Ο ΔΣΕ δεν κατέθεσε τα όπλα, μονάχα τα έθεσε παρά πόδα. Υποχώρησε μπροστά στην τεράστια υλική υπεροχή που συγκέντρωσαν οι ξένοι καταχτητές ενισχυμένοι απ’ την τιτοϊκή αποστασία και προδοσία που τον χτύπησε πισώπλατα. Μα ο ΔΣΕ δεν λύγισε και δεν συντρίφτηκε. Παραμένει ισχυρός με ακέραιες τις δυνάμεις του. Σταμάτησε την αιματοχυσία για να σώσει την Ελλάδα από την ολοκληρωτική εκμηδένιση και τα συμφέροντα του τόπου τα έβαλε πάνω απ’ όλα. Οι δυνάμεις μας στο Βίτσι και το Γράμμο σταμάτησαν τον πόλεμο για να διευκολύνουν την ειρήνευση στην Ελλάδα. Αυτό δεν σημαίνει συνθηκολόγηση. Σημαίνει απόλυτη προσήλωση στο συμφέρον της πατρίδας, που δε θέλαμε να δούμε ολοκληρωτικά κατεστραμμένη.”
Μα ο ΔΣΕ είχε συντριβεί. Σε κανένα πεδίο δεν μπόρεσε να επικυριαρχήσει και αυτό έδωσε την λαβή στους αντιπάλους του να ξεκινήσουν ένα απηνές και ανηλεές κυνηγητό που κατέληξε σε εξορίες, εκτελέσεις και βασανιστήρια.
Ο Εμφύλιος Πόλεμος ήταν το ίδιο καταστροφικός για την Ελλάδα όσο ο Β’ Παγκόσμιος. Αν αναλογιστεί κανείς πως η χώρα είχε μόλις βγει από το χάος της Τριπλής (κυρίως Γερμανικής) Κατοχής και σχεδόν αμέσως ακολούθησε ο εμφύλιος σπαραγμός, τότε οι διαστάσεις της καταστροφής διευρύνονται σε ακόμα μεγαλύτερο βαθμό.
Ο αριθμός των θυμάτων του εμφυλίου πολέμου, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, έφτασε στα 154.000 άτομα. Οι απώλειες του Εθνικού Στρατού, ήταν 15.969 νεκροί, 37.557 τραυματίες και 2.001 αγνοούμενοι, δηλαδή συνολικά 55.527 άνδρες. Με δεδομένο το μίσος των ανταρτών για τους «μοναρχοφασίστες» αλλά και τις πρακτικές που εφάρμοζαν στους αιχμαλώτους, οι αγνοούμενοι του κυβερνητικού στρατού, πρέπει να θεωρούνται νεκροί.
Οι απώλειες των ανταρτών του “Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας” ήταν 38.839 νεκροί, τραυματίες και αγνοούμενοι και 20.128 αιχμάλωτοι.
Σύμφωνα με τα ίδια στοιχεία (ΓΕΣ/ΔΙΣ) καταστράφηκαν 47.000 κατοικίες, 240 βιομηχανικές επιχειρήσεις και νοσοκομεία, 930 γέφυρες, 1.650 σχολεία ενώ εξοντώθηκαν και 1.500.000 ζώα.
Για μία ήδη κατεστραμμένη οικονομία και κατακερματισμένη κοινωνία, τα αποτελέσματα αυτά είναι κόλαφος.
Μα η σπορά της διχόνοιας που εμπνεύστηκε και εξαπλώθηκε τόσο στον Εμφύλιο όσο και στα μετεμφυλιακά χρόνια μέχρι την πτώση της Στρατιωτικής Δικτατορίας δεν έχει σβήσει ακόμα. Σε πολλούς πολιτικούς λόγους αντηχούν και συναντιούνται ακόμα λέξεις, φράσεις και στόχοι που “γεννήθηκαν” μέσα στη σύρραξη.
Από τις συζητήσεις στη Βουλή ως και τις ιδιωτικές μας συζητήσεις, ηθελημένα ή άθελα αναπαράγουμε όρους, λέξεις και μοτίβα που έχουν την ρίζα τους σε αυτή τη σύγκρουση. Η Ελλάδα δεν συμφιλιώθηκε ποτέ. Βάλαμε τα προβλήματα κάτω από ένα χαλί με την ελπίδα να μην τα πατήσουμε κάποια στιγμή και σκορπίσουν μες στο σπίτι. Φυσικά τα σκορπίσαμε. Και τώρα πατάμε πάνω τους, άλλοι περισσότερο άλλοι λιγότερο.
- 4η Αυγούστου 1936
- Η Γαλλική Επανάστασις και η «Σκοτεινή-Άγνωστη» πλευρά της
- Τι στο καλό γυρεύει ο Παρθενώνας στο… Νάσβιλ;
Το πνεύμα της ομόνοιας του Ελληνοϊταλικού Πολέμου, δεν το συναντήσαμε ξανά στη Σύγχρονη Ελληνική ιστορία. Οι αιώνιες αμυχές και πληγές υπάρχουν και ενίοτε κακοφορμίζουν, και γίνονται πυορροούσες, ανάμεσα στον ίδιο λαό, στο ίδιο Έθνος, που πάντοτε σαν βρισκόταν ενωμένο, μεγαλουργούσε.
