Γράφει ο δρ. Luboš Motl, Τσέχος θεωρητικός φυσικός, που διετέλεσε επιστημονικός συνεργάτης στο πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ από το 2004 μέχρι το 2007. Γράφει για τις επιστήμες και την πολιτική στο μπλόγκ του The Reference Frame
Πολλοί πιστεύουν ότι ο Covid 19 είναι κάποιο είδος εξωγήινης εισβολής που σημαίνει το τέλος του κόσμου. Αλλά η πραγματική απειλή είναι ένας πολύ πιο θανάσιμος ιός: Το μίσος κατά των αξιών που έχουν καθορίσει τον πολιτισμό μας για αιώνες.
Για πολλούς αιώνες απορούσα ως προς το γιατί η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία σταμάτησε να υπάρχει και αντικαταστάθηκε από κοινότητες κατώτερες πολιτισμικά σε σύγκριση με αυτή. Πώς και γιατί μπορούσε η πρόοδος της ανθρωπότητας να αντιστραφεί κατ’ αυτόν τον τρόπο; Η πρόσφατη εμπειρία εξάλειψε το μυστήριο. Δεν χρειάστηκε κάποιο ειδικό καταστροφικό γεγονός. Η αιτία της αποδόμησης της Ρώμης ήταν απλά η απώλεια της επιθυμίας του λαού της να υποστηρίξει την «αυτοκρατορία» τους και τις υποκείμενες αξίες της. Και όπως ήταν πριν 1500 χρόνια, έτσι φοβάμαι ότι είναι και τώρα.
Η κρίση του Covid 19 – συγκεκριμένα η αντίδραση σε αυτόν – επιδεικνύει ότι οι άνθρωποι έχουν γίνει βαριεστημένοι, αποστασιοποιημένοι και εύκολα εντυπωσιαζόμενοι από πράγματα που δεν έχουν τίποτε να κάνουν με τις ρίζες της κοινωνίας τους. Είμαστε όλοι – ή μάλλον πολλοί από εμάς – fin de siecle Ρωμαίοι τώρα.
Ένας μεγάλος αριθμός δυτικών, με χαρά απεδέχθη το αυτοκτονικό κλείσιμο των οικονομιών τους προκειμένου να προσπαθήσει να σταματηθεί ένας ιός που κυρίως εκάνε ηλικιωμένους και άρρωστους ανθρώπους να πεθάνουν μερικές εβδομάδες ή μήνες πριν πεθάνουν, ούτως ή άλλως. Όπως ακριβώς με ενθουσιασμό αποδέχονται διακηρύξεις ότι υπάρχουν 46 φύλα – κι όχι δύο – ότι οι κακές συνήθειες των αγελάδων πρέπει να μειωθούν για να σωθεί η πολική αρκούδα, ότι εκατομμύρια μετανάστες από τον τρίτο κόσμο πρέπει να προσκληθούν στην Ευρώπη και να υποθέσουμε ότι θα γίνουν νευροχειρούργοι και ούτω καθ’ εξής.
Η ευρέως διαδεδομένη άποψη ότι τα πάντα, συμπεριλαμβανομένων των οικονομιών, πρέπει να θυσιασθούν για να “νικήσουμε” τον κορωνοϊό είναι μια αναβίωση του μεσαιωνικού κυνηγιού μαγισσών. Η θυσία φαίνεται πολύ πιο σημαντική από το να βρεθεί μια αποτελεσματική μέθοδος να αντιμετωπισθεί το πρόβλημα.
Η αυξανόμενα παρακμιακή μαζική κουλτούρα έχει βαθμηδόν γίνει περισσότερο ιδεολογική και ανοιχτά αντιτιθέμενη στις αξίες στις οποίες στηρίζεται ο δυτικός πολιτισμός. Και ενώ υπερηφανεύεται ότι είναι “αντι-κουλτούρα” και ανεξάρτητη, έχει αποκτήσει ένα μονοπώλιο πάνω από σχεδόν όλα τα κανάλια πληροφορίας που διαμορφώνουν απόψεις, συμπεριλαμβανομένων των κυρίαρχων μέσων και πολιτικών κομμάτων.
Οι ηγέτες μας έχουν απορροφηθεί από αυτή την “ομαδο-σκέψη” και χαρούμενα εγκρίνουν πολιτικές που εξαπολύουν shutdowns που ίσως προκαλέσουν την χειρότερη ύφεση στην ιστορία. Χιλιάδες επιχειρήσεις κλείνουν και οι μακροπρόθεσμες προοπτικές είναι μουντές.
Κυβερνήσεις παρεμβαίνουν και πληρώνουν μισθούς και χρηματοδοτούν άλλες υπηρεσίες. Καθώς τα έσοδα από τους φόρους θα είναι πρακτικά μη-υπάρχοντα, το δημόσιο χρέος θα αυξηθεί κατακόρυφα. Μερικές κυβερνήσεις ίσως χρεοκοπήσουν ή καταφύγουν στο να τυπώσουν χρήματα, που θα προκαλέσει αυξανόμενο πληθωρισμό. Αυτές οι χώρες μπορεί να μην μπορούν να χρηματοδοτήσουν την δημόσια υγεία, την αστυνομία ή τον στρατό τους και να γίνουν τόσο αδύναμες που θα γίνουν θύματα εισβολής από άλλους και θα σβηστούν από τον χάρτη.
Αυτό ίσως είναι το σενάριο της χειρότερης περίπτωσης, αλλά είναι σχεδόν σίγουρο ότι το αποτέλεσμα των shutdowns θα είναι μια ύφεση συγκρίσιμη με αυτή της “Μεγάλης ύφεσης”. Και τι λοιπόν καταλαβαίνουν οι περισσότεροι δυτικοί πολίτες από αυτό; Λοιπόν, είτε δεν ξέρουν τίποτε, είτε δεν νοιάζονται, είτε είναι χαρούμενοι γι’αυτό. Δεν φαίνεται να μπορούν αν εκτιμήσουν τους παραγόμενους κινδύνους. Αντ’ αυτού, είναι περισσότερο κολλημένοι με το τελευταίο σελέμπριτυ που κόλλησε τον ιό.
Οι καταναλωτές αυτής της μαζικής κουλτούρας δεν έχουν χτίσει τίποτε σαν αυτό που έκαναν οι προγονοί μας, τον διαφωτισμό, την επιστήμη, την λογοτεχνία και την μηχανική. Δεν έχουν να υπερασπισθούν πραγματικές αξίες από κάποιον χειροπιαστό εχθρό, γιατί το να κρύβεσαι σε ένα κοπάδι με στολή ομαδικής σκέψης είναι αρκετά καλό γι’ αυτούς.
Οι προγονοί μας είχαν δύσκολες, μικρές ζωές. Έπρεπε να δουλεύουν σκληρά, να παράγουν αρκετά για να επιβιώσουν, να πολεμούν εχθρούς και να υπερασπίζονται αυτό που κληρονόμησαν. Πολλές διαχρονικές αξίες αναδύθηκαν από αυτές τις προσπάθειες. Οι σημερινές γενιές Δυτικών είναι καλές μόνον για να παράγουν και να κλιμακώνουν τον παραλογισμό και τον πανικό.
Εάν ένα lockdown δύο μηνών δεν θεωρείται αρκετό για να περιορίσει τον ιό, είναι χαρούμενοι να το επεκτείνουν σε έξι μήνες εάν όχι χρόνια. Η Κίνα αποφάσισε να εφαρμόσει αυστηρές πολιτικές, αλλά ήταν αρκετά αποφασιστικοί έτσι ώστε να είναι σχετικά μικρού χρονικού διαστήματος. Πολλοί δυτικοί θέλουν λιγότερο τέλειες πολιτικές που θα κρατήσουν για ένα αρκετά μακρύτερο διάστημα. Αυτή είναι μια καθαρά παράλογη προσέγγιση. Αντί να “ισιώσουν την καμπύλη” λογικοί ηγέτες προσπαθούν αν μετατρέψουν την καμπύλη σε… γκρεμό. Όσο γρηγορότερα εξολοθρεύεις τον ιό, τόσο φτηνότερο είναι.
Η αθανασία ως δικαίωμα.
Αυτή η υποστήριξη για οικονομικά αυτοκτονικές πολιτικές δεν ξεκινά με τον Covid 19. Οι δυτικοί έχουν ξοδέψει τις τελευταίες δεκαετίες εν μέσω μιας ευμάρειας στην οποία θεώρησαν τον υλικό πλούτο και την υγειονομική φροντίδα ως δεδομένα. Ξέχασαν τι σημαίνει η πείνα (και σε πολλές περιπτώσεις η ανεργία). Συνήθισαν να ζητάνε ολοένα και περισσότερα δικαιώματα, όπως το δικαίωμα να μην προσβάλλονται.
Οι ακτιβιστές έχουν δραματοποιήσει μικρότερες και πιο απίθανες απειλές και απαιτούν από τις κυβερνήσεις να τις απομακρύνουν. Συγκεκριμένα, το κίνημα της κλιματικής αλλαγής υποστήριζε ότι οι 1-2 βαθμούς Κελσίου θέρμανσης που προκλήθηκαν από τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα σε έναν αιώνα ήταν το αντίστοιχο ενός Αρμαγεδδώνα που έπρεπε να αποφευχθεί με οποιοδήποτε κόστος.
Σε αυτό το πλαίσιο, θα έπρεπε να περιμένουμε ότι η πρώτη πραγματική πρόκληση – και μια νέα ασθένεια σαν την γρίπη είναι σίγουρα πρόκληση – θα τρομοκρατούσε τους ανθρώπους. Γιατί εάν οι άνθρωποι είχαν οδηγηθεί να πιστεύουν ότι 1-2 βαθμούς θέρμανσης ήταν βασικά το τέλος του κόσμου, είναι πραγματικά περίεργο το ότι είναι απόλυτα τρομοκρατημένοι για μια νέα αρρώστια που μπορεί να σκοτώσει μερικά εκατομμύρια μεγάλων και άρρωστων ανθρώπων;
Η υπαρξιακή απειλή που αντιπροσωπεύει ο κορωνοϊός- ή τουλάχιστον ο παραλογισμός μας έναντι του – είναι μεγαλύτερη από την απειλή της κλιματικής αλλαγής (και παρόλα αυτά ακόμη πολύ μικρή). Δυτικοί που δεν έχουν αντιμετωπίσει πραγματικές απειλές για ένα μακρύ διάστημα έχουν αναπτύξει μια κατάσταση που έχει ονομαστεί affluenflammation από τον Αμερικάνο μουσικό Remy, μια παθολογική συνήθεια φουσκώματος αμελητέων απειλών. Όταν αυτό το φούσκωμα συναισθημάτων εφαρμόζεται επί μιας πραγματικής απειλής, συγκεκριμένα μιας πανδημία χάνουν τον αυτοέλεγχο τους.
Τα συμφραζόμενα του Covid 19, όπου κάθε θάνατος παρουσιάζεται με τρόμο, κάνουν ξεκάθαρο ότι η “αθανασία” είναι απλά ένα ακόμη “ανθρώπινο δικαίωμα”. Αυτή η λογική λέει ότι οι ηγέτες μας αποτυγχάνουν διότι δεν μπορούν να υπερασπισθούν αυτό το αποκαλούμενο “δικαίωμα”. Αλλά αυτή η υπερβολική ευαισθησία είναι απλά ένα μέρος του προβλήματος.
Πολλοί δυτικοί θέλουν ενεργητικά να κάνουν κακό στις οικονομίες, τις εταιρείες, τους πλούσιους και τις κυβερνήσεις επειδή δεν νοιώθουν καμία σύνδεση ή υπευθυνότητα γι’ αυτές. Θεωρούν την ασφάλεια και την ευημερία δεδομένα. Τα χρήματα και το φαγητό τους φτάνουν από “κάπου” και δεν τους νοιάζει η πηγή.
Και πιστεύουν ότι οι δομές, που τους επιτρέπουν να επιβιώνουν – οι κυβερνήσεις, οι τράπεζες και ούτω καθ΄ εξής – εκπροσωπούν το “κακό”. Κάποιοι είναι απλά οικονομικά αναλφάβητοι. Αλλά άλλοι γνωρίζουν τi λένε και το χαίρονται όταν απαιτούν ότι τρισεκατομμύρια θα θυσιασθούν για μια απειροελάχιστη αύξηση της πιθανότητας ότι ένας 90χρονος θα αποφύγει την μόλυνση και θα ζήσει λίγο περισσότερο. Δεν δέχονται την εξάρτηση τους από την κοινωνία και το σύστημα. Δεν συνειδητοποιούν ότι οι ηθικές τους αξίες, τα “ανθρώπινα δικαιώματα τους”, είναι διαθέσιμα μόνον εάν πληρώνονται από ευημερούσες κοινωνίες.
Έχω χρησιμοποιήσει κάποια στοιχεία δραματικής πρόζας, έτσι ας είμαι ξεκάθαρος: Το σενάριο που παρουσίασα – που τελειώνει με την αυτοκτονία της Δύσης – μπορεί να αποφευχθεί και ελπίζω ότι αυτό θα γίνει. Ξέρω κάποιους που είναι διατεθειμένοι να πολεμήσουν για την επιβίωση της.
Αλλά ακόμη και εάν αυτή η επιτάχυνση προς τα shutdown αντιστραφεί και οι χώρες αντικαταστήσουν της προ-ιού επιχειρήσεις τους, ο κόσμος μας δεν θα είναι ίδιος. Πολλοί θα συμπεράνουν ότι η κρίση ήταν συναρπαστική και θα επιχειρήσουν να ξεκινήσουν μια επανάληψη.
Η καραντίνα πιθανώς θα μειώσει τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα αυτό τον χρόνο, έτσι οι ακτιβιστές του κλίματος μπορεί να προσπαθήσουν για παρόμοια αποτελέσματα στο μέλλον. Τρομοκράτες μπορεί να εξαπολύσουν κάποια νέα αρρώστια, η οποία μετά από όλα αυτά, είναι πιθανόν να είναι πιο αποτελεσματική από οποιοδήποτε μαχαίρωμα ή βομβιστική επίθεση.
Είναι ακόμη πιθανό ότι η αντιπαράθεση της Δύσης με την θνητότητα θα οδηγήσει τους ανθρώπους να επανακτήσουν λίγη κοινή λογική και ένστικτα επιβίωσης. Ίσως εάν αρκετά έθνη χρεοκοπήσουν θα υπάρχει ένα “ξυπνητήρι”. Ίσως οι άνθρωποι θα κατανοήσουν ότι η αντίδραση στον κορωνοϊό ήταν δυσανάλογη. Αλλά ακόμη και εάν γίνουν αυτά, φοβάμαι ότι δεν θα είναι αρκετό.
Πρέπει να αποδεχθούμε ότι η θετική σχέση των δυτικών με τις ρίζες του πολιτισμού τους θα λείπει ακόμη, και αυτός είναι ένας ιός που παρουσιάζει μια πολύ πιο βασική υπαρξιακή απειλή από τον Covid 19.
Το κείμενο δημοσιεύθηκε στο RT.com
Μετάφραση: Δημήτρης Παπαγεωργίου
