Η κομμουνιστική σκέψη στην Ελλάδα υιοθέτησε κατά καιρούς διαφορετικές και αντίθετες μεταξύ τους θέσεις στην επανάσταση του 1821.
Πρώτη θέση – Ιδεολογική
Στην αρχική εποχή του κομμουνισμός ήταν ένα όργανο επαναστατικής κριτικής που ξένο προς κάθε συμβιβασμό απέρριπτε όλες τις υπάρχουσες αξίες. Ανάμεσα τους και το έθνος, τον εθνισμό και την πατρίδα. Οι πρώτοι κομμουνιστές πίστευαν φανατικά στην επαγγελία της «Διεθνούς», «κάτω τα σύνορα και οι πατρίδες» (το ακούμε και σήμερα), γιατί δεν έχει ακόμη εφευρεθεί η «μεγάλη σοσιαλιστική πατρίδα».
Στέκονται αντίθετοι προς την πατρίδα και προς κάθε σύμβολό της. Οι ήρωες του ’21 δεν έχουν σχέση μαζί τους. Η επανάστασή τους εξυπηρέτησε μόνο τους «αστούς» -το όνειρο δηλαδή- της λυτρώσεως όλου του ελληνισμού είναι «ιμπεριαλιστικό» και η 25η Μαρτίου εφεύρεση των «αστών» για να φανατίζουν το λαό…
Στις 23 Μαρτίου 1935 ο «νέος Ριζοσπάστης» με κύριο άρθρο του «Σαμποτάρετε τις εθνικιστικές γιορτές» γράφει:
«Η κεφαλαιοκρατία προπαρασκευάζεται πυρετώδικα για την εθνική γιορτή της 25ης του Μάρτη. Εθνικά μνημόσυνα, παράτες, δοξολογίες, με σκοπό να παρασύρει και να φανατίσει τις μάζες με τα εθνικιστικά ιδεώδη. Οι εργαζόμενες μάζες πρέπει να σαμποτάρουν τις εθνικιστικές γιορτές».
Δεύτερη θέση – Ιδεολογική
Συγγενική και χρονικά σχεδόν παράλληλη με την πρώτη θέση. Βάση της είναι το μαρξιστικό δόγμα που διεκδικεί την ερμηνεία όλων των κοινωνικών φαινομένων το θαυματουργό «κλειδί» της πάλης των τάξεων.
Με αυτό οι κομμουνιστές επιχειρούν να αξιολογήσουν το 1821. Κατά την άποψή τους, το έθνος είναι ασήμαντος παράγοντας του ιστορικού γίγνεσθαι. Βασική κινητήρια δύναμή του είναι η τάξη. Έθνος και άτομα χάνονται και στο προσκήνιο της ιστορίας μένουν μόνο οι λυσσωδώς αντιμαχόμενες μεταξύ τους τάξεις. Μια από αυτές, η «αστική» έκανε της επαναστάσεις του 17ου και 18ου αιώνα. Αυτή λοιπόν και όχι το έθνος θα έπρεπε να έχει κάνει και την Ελληνική του 1821. Και φυσικά θα την έκανε και να εξυπηρετήσει τα ιδιαίτερα ταξικά της συμφέροντα, δηλαδή για να φτιάξει ένα δικό της κράτος και να εκμεταλλεύεται ανενόχλητη τον Ελληνικό λαό.
Οι «αστοί» οργάνωσαν λοιπόν την επανάσταση και προσέλκυσαν σε αυτήν και τους αγρότες, τους ναύτες και τους άλλους εργαζόμενους που όμως δεν απόλαυσαν τίποτα μετά τη νίκη τους αυτό είναι το δογματικό «σχήμα» με το οποίο ερμήνευσε ο Γ. Κορδάτος την επανάσταση του 1821 στο βιβλίο του «Κοινωνική σημασία της Ελληνικής επαναστάσεως του 1821» έκδοση 1924.
Τρίτη θέση – Τι ωφελεί την κομματική γραμμή.
Ο κομμουνισμός (που έχει γίνει πια καθεστώς στη Ρωσία) χάνει την πρώτη ιδεολογική ορμή του και την θέση της απολύτου πίστεως στο δόγμα καταλαμβάνει η ωφελιμότητα κάθε «θέσεως». Δεν έχει πια τόση σημασία αν μία άποψη εκφράζει σωστά το Μαρξισμό. Σημασία έχει το αν υπηρετεί τις συγκεκριμένες επιδιώξεις του κόμματος, την κομματική γραμμή.
Βεβαίως η «θέση» του Κορδάτου ήταν η μόνη γνησίως μαρξιστική. Όμως κομματικά δεν ήταν ωφέλιμη γιατί «παραχωρούσε» το έπος του 1821 στους «αστούς», έφερνε το κόμμα σε αντίθεση προς την εθνική παράδοση και το απομόνωσε από το λαϊκό αίσθημα. Έπρεπε λοιπόν η δογματική θέση να απορριφθεί και να προβληθεί μία άλλη συμφέρουσα για το κόμμα. Άλλωστε και επιστημονικά η «θέση» του Κορδάτου δεν στεκόταν καλά γιατί έλεγε ότι το 1821 ήταν έργο της αστικής τάξεως, ενώ τότε δεν υπήρχε καν διαμορφωμένη μία ελληνική αστική τάξη με την κυριολεκτική και μαρξιστική έννοια του όρου και επιπλέον ερχόταν σε αντίθεση προς το αποτέλεσμα της επαναστάσεως, που δε γέννησε ένα αστικό-δημοκρατικό κράτος, όπως υποστηρίζει ο μαρξισμός, αλλά μία απόλυτη μοναρχία.
Η αποκήρυξη της δογματικής θέσεις αρχίζει από το 1933. Εξαπολύεται μία γενική επίθεση κατά του Κορδάτου. Η επίθεση γίνεται από τον Ζέβγο, που δημοσιεύει στην «Κομμουνιστική επιθεώρηση» μία σειρά άρθρων εναντίον του, από τα οποία το πρώτο έχει το χαρακτηριστικό τίτλο, «Ο μαρξιστής Κορδάτος ιστορικός της μπουρζουαζίας» και το τελευταίο «Ο Κορδάτος αντιπροσωπευτικός τύπος αναθεωρητή του μαρξισμού – λενινισμού»!
Ταυτοχρόνως ο Ζέβγος αρχίζει να διαμορφώνει την νέα κομμουνιστική θέση έναντι του ’21, που αποκρυσταλλώνεται στο έργο του «Σύντομη μελέτη της νεοελληνικής ιστορίας», έκδοση 1944. Σύμφωνα με αυτήν, την επανάσταση δεν την έκαναν οι αστοί αλλά ο λαός και προπάντων οι αγρότες.
Παρ´ όλα αυτά, για να διατηρηθεί και ο ταξισμός και να μη πνίγουν οι τάξεις στο έθνος, ο Ζέβγος υποστηρίζει ότι η επανάσταση είχε χαρακτήρα αστικό, γιατί αστικές ήταν οι επιδιώξεις της, αλλά οι τσιφλικάδες και οι αστοί δεν την θέλησαν και αντέδρασαν σε αυτήν. Έτσι έχουμε μία αστική επανάσταση που την κάνουν οι αγρότες (που κατά το μαρξισμό δεν είναι επαναστατική τάξη…) παρά την θέληση των…αστών!
Γιατί όμως οι αστοί δεν θέλησαν την επανάσταση τους; Γιατί δεν ήταν κανονικοί αστοί όπως της Δυτικής Ευρώπης. Την ιδιόμορφη αυτή αστική τάξη την αποτελούσαν, κατά το Ζέβγο ο χειροτέχνης, ο πραματευτής, ο καραβοκύρης, ο έμπορος, ο γραμματικός, ο διανοούμενος. Αυτοί οι χειροτέχνες και γραμματικοί λοιπόν για τις ανάγκες της περιστάσεως μετατρέπονται σε φοβερούς μπουρζουάδες και αφού ιστορία δείχνει ότι δεν έπαιξαν το ρόλο που αρμόζει σε μπουρζουάδες ανακηρύσσονται προδότες της τάξεως τους και των επιδιώξεων της υποτιθέμενης επανάστασης τους.
Αυτές οι αντιφάσεις της νέας θέσεως μπέρδεψαν και θα τους οπαδούς της τόσο που ο Ρούσσος αναγκάστηκε να γράψει «ίσως οι αστοί της Ελλάδος το 1821 να μην είχαν συνείδηση της τάξεως τους και να μην είχαν βασικά διαμορφωθεί σε τάξη» (Κομμουνιστική Επιθεώρηση, Μάιος 1946).
Τετάρτη θέση – Σοβιετική
Ο κομμουνισμός έχει πια μετατραπεί σε όργανο του ρωσικού επεκτατισμού που όλα τα κομμουνιστικά κόμματα οφείλουν να υπηρετούν, γι’ αυτό η θέση του Ζέβγου έπρεπε να προσαρμοστεί και στις ανάγκες του σοβιετικού ιμπεριαλισμού!
Ο Ζέβγος όταν κατασκεύασε την άποψη αυτή διαπίστωσε ότι καθυστέρηση στην ανάπτυξη της νεοελληνικής κοινωνίας προήλθε από τη μη απελευθέρωση όλων των ελληνικών εδαφών. Η διαπίστωση αυτή δικαίωνε έμμεσα τις διεκδικήσεις την Βόρειο ήπειρο και αντέκρουε τις σοβιετικές βλέψεις για έξοδο στην Μεσόγειο δια των εδαφών της Βορείου Ελλάδος. Αυτό έπρεπε να χτυπηθεί!
Στην 12η ολομέλεια 1945 ο Ζαχαριάδης κατακρίνει το Ζέβγο σαν «μεγάλοϊδεάτη» και το έργο του βγαίνει το 1946 σε β´έκδοση με τροποποιημένη την σχετική διαπίστωση. Εξαπολύεται μια γενική επίθεση των κομμουνιστών κατά της Μεγάλης Ιδέας όπου η συντριβή της θεωρείται «προϋπόθεση της νίκης του λαού» (Β. Μπαρ Τζιώρας, Ιδεολογικά προβλήματα του ΚΚΕ , έκδοση 1952).
Συνεχίζοντας οι κομμουνιστές να προωθούν τον σοβιετικό επεκτατισμό στην Μεσόγειο, από το 1946 αρχίζουν να καλλιεργούν επιμόνως την θεωρία ότι η Ρωσία, ανεξαρτήτως ποια τάξη την κυβερνά, ήταν πάντα ο μοναδικός προαιώνιος φίλος της πατρίδας μας και η μόνη δύναμη που βοήθησε το 1821. Η εκστρατεία αυτή άρχισε με ένα άρθρο του Ζαχαριάδη στην «Κομμουνιστική Επιθεώρηση» τον Ιανουάριο του 1946, όπου εκθειάζεται η «ομόδοξη» Ρωσία και υπογραμμίζεται ότι αυτή συνεχίζει την «προοδευτική θρησκευτική χριστιανική παράδοση του Βυζαντίου», ενώ σε άλλο σημείο του ίδιου άρθρου χαρακτήρισε «αντιδραστικό» το Βυζάντιο που έθαψε την αρχαιολογική κληρονομιά.
Ακολουθεί μία σειρά άρθρων του Ζέβγου με τον τίτλο «Οι Έλληνες και οι βόρειοι γείτονες» όπου υποστηρίζεται ο Φαλμεράυερ που «τον αρνούνται οι ιστορικοί της ολιγαρχίας» και η άποψη του Χέρτσεμπεργκ ότι οι Έλληνες είμαστε ένα «Γραικοσλαυικό έθνος μιγάδων».
Η εκστρατεία συνεχίζεται και το 1947. Ο Α.Δημητρίου σε σειρά άρθρων του για τον «προαιώνιο» φίλο μας, την Ρωσία, χαρακτηρίζει την προσπάθεια της να βγει στην Μεσόγειο «αναγκαία και γι’ αυτό δικαιολογημένη».
Ο Ζαχαριάδης κατηγορεί τη «Νέα Εστία» ότι προδίνει τους δεσμούς και τις αρχές της χριστιανικής Ανατολής, ενώ ο Β. Μπαρτζιώτας χαρακτηρίζει τους βαλκανικούς πολέμους το 1912-13 σαν «αιματοκυλίσματα» που τα προκάλεσε η ελληνική «πλουτοκρατία».
Συμπέρασμα
Στο τέλος διαμορφώθηκε μία θέση των κομμουνιστών για το 1821 που δεν έχει καμία σχέση ούτε με την αντιπατριωτική κομμουνιστική ιδεολογία ούτε και με το ταξικό, μαρξιστικό δόγμα. Υπηρετεί όμως την κομματική γραμμή γιατί εμφανίζει τη Ρωσία σαν προαιώνιο και φυσικό προστάτη μας και το ’21 ως έργο των «εργαζόμενων μαζών» όπου απόγονοι τους είναι οι κομμουνιστές!
Άρα αυτοί είναι οι «μοναδικοί γνήσιοι κληρονόμοι και συνεχιστές του ´21» που με την βοήθεια και πάλι της Ρωσίας απελευθερώσουν οριστικά την Ελλάδα. Αυτό όμως δεν τους εμπόδισε να επιδιώκουν σκοπούς τελείως διαφορετικούς από την ολοκληρωτική απελευθέρωση του έθνους, που ονειρεύονταν οι ήρωες του ´21.
Έτσι το 1922 «όχι μόνο δεν λυπηθήκαμε για την αστοτσιφλικάδικη ήττα στην Μικρασία μα και την επιδιώξαμε», (Ριζοσπάστης 12 Ιουλίου 1935), το 1923 αποφασίζουν την απόσπαση της Μακεδονίας και της Θράκης από την Ελλάδα και το 1925 μαζί με το κομμουνιστικό κόμμα της Ιταλίας αποφασίζουν τον αγώνα για «αυτονομία» των Δωδεκανήσων και ΟΧΙ για την ένωση τους με την Ελλάδα…!!(Ριζοσπάστης 22, Ιουλίου το 1925).
Το 1934 καταγγέλλουν επισήμως την «εθνικιστική προπαγάνδα του ιμπεριαλιστικού αλυτρωτισμού για την Βόρεια Ήπειρο, Κύπρο Δωδεκάνησα» (απόφαση της 2ης ολομέλειας) και το 1949 αποφασίζουν την απόσπαση της Μακεδονίας από την Ελλάδα.
Στην Κύπρο αποκαλύπτουν την ταυτότητα του Διγενή, στιγματίζουν τον αγώνα της Ε.Ο.Κ.Α. και απέχουν από αυτόν. Τέλος αντιτάσσονται στην σοβινιστική αξίωση κατά της Λαϊκής Δημοκρατίας της Αλβανίας για την Βόρειο Ήπειρο (απόφαση 6ης ολομέλειας 1956).
Αυτή είναι μία σύντομη σκιαγραφία των διαδοχικών θέσεων των κομμουνιστών απέναντι στο 1821 μέχρι και τη δεκαετία του 1960.
Ο μαρξισμός αρνείται στο παρελθόν κάθε αυτονομία. Το παρελθόν γι’ αυτόν δεν είναι κάτι που υπήρξε αντικειμενικά, ιστορικά και που τίποτα πια δεν μπορεί να το μεταβάλλει.
Αντίθετα πιστεύει ότι το παρελθόν είναι κάτι το υποκειμενικά μεταβλητό κάτι το εκμεταλλεύσιμο που πρέπει να τροποποιείται,να «διορθώνεται» κατά τρόπο που να εξυπηρετεί τις σημερινές επιδίωξη του κόμματος.
Ξεκινώντας από αυτόν τον υποκειμενικό τρόπο στο αντίκρισμα του παρελθόντος, ο κομμουνισμός προσπαθεί παντού να οικειοποιηθεί όλες τις μεγάλες μορφές της ιστορίας και να εμφανιστεί σαν κληρονόμος και συνεχιστής των καλύτερων παραδόσεων κάθε λαού.
Με προπαγανδιστικά συνθήματα (πάνω) και φωτογραφίες (κάτω) οι κομμουνιστές προσπαθούν να περάσουν στην κοινή γνώμη ότι είναι οι «κληρονόμοι και συνεχιστές» των ενδοξότερων στιγμών της Ελληνικής ιστορίας.
Το αν υπέγραψαν για την απόσπαση της Μακεδονίας και Θράκης ή το ότι ήταν συνεργάτες των κατακτητών με το σύμφωνο Ρίμπεντροπ – Μολότοφ είναι…λεπτομέρειες!
